خلاصه: برای حفظ سلامت لثه، کنترل بیوفیلم پلاک میکروبی درمرحلهی فوق لثه‌ای تشکیل آن مطلوب است. تکمیل کنترل‌مکانیکی پلاک با دهانشویه‌ی موثر ضدپلاک راه کنترل عملکرد میکروبی دهان ازطریق رسیدن به‌مناطق غیرقابل دسترس توسط مسواک‌زدن و روش‌های تمیزکردن بین‌دندانی است. گروه دهانشویـــه‌های درمانی شامـل انـواع حاوی -essential oil compound- روغن‌های ترکیبی اولیه، (CPC(cetylpyridinium chloride، کلرهگزیدین و Delmopinol است. آزمایش‌های بالینی هر‌چهار ترکیب ضدپلاک میکروبی، مبین کاهش پلاک خونروی به‌دنبال پروب پریودنتال و ژنژیویت است. تمام ترکیبات دارای توانایی قابل‌توجه بوده و منافع موثری بر‌سلامت لثه‌ی بیمار دارند. شناختن دهانشویه‌های ضدپلاک باید در‌ابتدا شامل درک بیوفیلم پلاک‌دندان به‌ویژه مراحل‌تکامل آن از‌نوع بی‌خطر تا کولونیزه‌شدن مضر باکتریها شود که در‌ایجاد پوسیدگی و بیماری پریودنتال کمک‌کننده‌است.
بیوفیلم پلاک دندان:
بسیاری از گونه‌های باکتری به‌طور طبیعی و آزادانه در بزاق قرارداشته و قادر به اتصال به‌سطوح دندان، لثه و مخاط می‌باشند. هنگام جمع‌شدن باکتریها و اتصال آن به‌نواحی لثه شرایطی پیش‌می‌آید که زمینه‌ساز بیماری پریودنتال می‌شود. بیوفیلم شروع به تشکیل کرده و میکروب‌ها دچار تغییرات ژنوتیپی و فنوتیپی می‌شوند. باکتریهای کولونیزه شده‌ی اولیه دربیوفیلم برای لثه بیماری‌زا نبوده و در زمینه‌ی سلامت‌لثه سودمند نیز می‌باشند. بعد‌از اتصال، باکتریها تزاید یافته و میکروکولونیهایی ایجاد می‌کنند که قادر به انبساط و اتصال به‌هم بوده و توسط ماتریکس چسب مانندی به‌هم متصل هستند و بیوفیلم پلاک دندان را تشکیل می‌دهند. نفوذ به‌این ماتریکس محافظ مشکل است و باعث کاهش اثر ترکیبات ضدمیکروبی روی بیوفیلم می‌شود.پلاک‌دندان بیوفیلم پیچیده‌ای است که انواع مختلفی از باکتریها در‌آن همزیستی دارند و یک اکوسیستم ارگانیزه‌ای است که در آن اجتماع مختلف باکتریها به‌هم وابسته بوده و ازطریق مکانیسم‌های سیگنالی با‌هم ارتباط دارند. وقتی این باکتریها دربیوفیلم پلاک دندانی کولونیزه می‌شوند پیام‌های شیمیایی آزاد می‌کنند که مبین شرایط مناسب برای سایر گونه‌های باکتری است که به بیوفیلم متصل شود. بیوفیلم به رشد خود درمراحل قابل پیش‌بینی ازگونه‌های باکتری ادامه می‌دهد. باکتریهای همراه بیوفیلم مقاومتر از باکتریهای آزاد در‌برابر ترکیبات ضدمیکروبی هستند. انواعی که دیرتر روی بیوفیلم کولونیزه می‌شوند به‌ویژه میله‌ای -rod- و ارگانیسم‌های رشته‌ای -filamentous- پاتوژنهای لثه بوده و باعث پریودنتیت می‌شوند. شکل1تشکیل بیوفیلم روی سطح‌دندانی را نشان‌می‌دهد.
بیوفیلم دست‌نخورده از ناحیه‌ی فوق لثه به زیر لثه پیشرفت‌کرده و باعث ژنژیویت و پریودنتیت می‌شود. کنترل بیوفیلم پلاک درمرحلهی فوق لثه از تکامل خود برای حفظ سلامت لثه مطلوب است. بقایای باکتریهای پاتوژن در سراسر حفره‌ی دهان وجوددارد به‌ویژه سطح زبان و اطراف لوزه‌ها.جریانی از باکتریها از این منابع آزاد شده و به‌سمت دندان و لثه ازطریق بزاق منتقل می‌شود. بهداشت دهان به‌صورت مکانیکی روی نواحی دندان و لثه اتکا دارد که حدود 20% کل سطح حفره‌ی دهان را شامل می‌شود. مابقی80%، منبعی از ارگانیسم‌ها را تشکیل می‌دهد که روی سطوح تازه تمیز شده مجدداً کولونیزه می‌شود. تکمیل کنترل مکانیکی پلاک با دهانشویه‌های موثر ضدپلاک روش کنترل این مبارزه‌ی باکتریایی ازطریق رسیدن به‌نواحی دست‌نخورده توسط روش‌های تمیزکردن مکانیکی مسواک‌زدن و تمیزکردن بین دندان است. نتایج بررسی‌ها نشان‌داده که کاربرد دهانشویه‌ی ضدمیکروبی باعث کاهش معنادار باکتری بزاقی و مخاطی می‌شود. افزودن دهانشویه‌ی ضدپلاک در بهداشت دهان روزانه باعث کمک به کاهش کل باکتریهای دهان می‌شود. سالکوس لثه‌ی سالم استریل نمی‌باشد و حاوی باکتری است و غالباً حاوی جمعیت گونه‌های باکتری غیر‌پاتوژن بیوفیلم اولیه است. با‌پیشرفت بیوفیلم دست‌نخورده از‌مرحله‌ی سلامت به بیماری‌زا نشان می‌دهد که دلیل اصلی بهداشت روزانه‌ی دهان و دندان مربوط به‌مراحل طریقه‌ی تشکیل پلاک است. هربار که بیوفیلم به‌هم می‌خورد همان باکتریهای غیر‌بیماری‌زا مجدداً کولونیزه می‌شوند. مجبورکردن بیوفیلم برای تشکیل مجدد باعث می‌شود تا پاتوژنهای موثر در‌ایجاد بیماری پریودنتال در‌محیط دهان معلق باشند و قادر به تشکیل پوسیدگی یا بیماری پریودنتال نشوند. لذا دلیل اولیه و اصلی تکرار بهداشت دهان و دندان (مسواک‌زدن نخ دندان و دهانشویه) وادار‌کردن بیوفیلم به آغاز تشکیل در‌هر دفعه است.
دهانشویه‌های درمانی:
دهانشویه‌ها به‌صورت فروش بدون نسخه یا با‌تجویز پزشک به دو‌صورت «آرایشی ـ بهداشتی» یا«درمانی» تقسیم‌بندی شده‌اند.نوع آرایشی باعث کاهش پلاک یا ممانعت از ژنژیویت نمی‌‌شوند و به‌عنوان خوش‌بو‌کننده‌ی دهان و نفس به‌کار می‌روند. این ادعاها توسط شواهد علمی حمایت نشده‌است. سازمان دارو و غذای آمریکا -FDA- به آزمایش‌های بالینی غیرانتخابی ـ دارای شاهد برای دهانشویه‌هایی نیاز دارد که معتقدند دارای مزایای درمانی درکاهش مقادیر پلاک و ژنژیویت است. گروه درمانی دهانشویه‌ها شامل انواع دارای ترکیبات روغن اولیه، (cetylpyridinium chloride(CPC، کلرهگزیدین و Delmopinol است.
ثبت نظر