علوم انسانی هر روز رو به پیشرفت است و این پیشرفت مستلزم بهبود و ترقی ابزارهای آن نیز می باشد. علم دندانپزشکی نیز از این قاعده مستثنی نیست و هرروز در حال ایجاد تحول و تولید دستگاههای پیشرفته تر به منظور ارائه ی درمان موفق‌تر و ایجاد زندگی راحت تر است که هر روز ما شاهد ایجاد تغییراتی در دستگاهها و تکنیک‌های درمانی هستیم. یکی از آخرین تحولات ایجاد شده ، معرفی تکنولوژی لیزر در دندانپزشکی است . مردم با کاربردهای علم لیزر در پوست و چشم، که از پیشگامان استفاده از لیزر در پزشکی بوده اند، آشنا هستند اما لیزر در دندانپزشکی علم نوینی است. استفاده از لیزر در برش بافت نرم ، بافت سخت، تشخیص پوسیدگی و درمان آن، درمان دردها و کاهش التهاب در دندانپزشکی و ... تحول عظیمی را ایجاد کرده و در حال گسترش می‌باشد،که در ادامه ی در مورد آن به طور خلاصه سخن خواهم گفت.
لیزر چیست؟
لیـــزر مخـفـــف کلمــــاتlight Amplification of Stimulated Emission of Radiation می‌باشد که همان نور موازی و تک رنگ شده است که توسط فعالیت القایی ساخته شده است. تمام قسمتهای این پرتو )برخلاف نور معمولی (در یک جهت خاص هستند پس بسیار کم منحرف می‌شوند. با نور لیزر می‌توان یک جسم در فاصله ی یک کیلومتری را با نقطه‌ای به شعاع60 میلی‌متر روشن کرد بدون اینکه نور لیزر پراکنده شود و چنانکه متمرکز شود ممکن است برش ایجاد کند. از لیزر در صنعت برای حکاکی و برش استفاده می‌شود و در پزشکی جهت درمان و حتی اندازه‌گیری استفاده می‌شود (شکل 1). لیزردر دندانپزشکی کاربردهای بسیاری دارد که به صورت خلاصه به آن اشاره می شود.
1- تشخیص:
در روشهای معمولی ما از چشم خود و آینه و سوند برای تشخیص پوسیدگی دندانها استفاده می‌کنیم و در بعضی موارد این تشخیص به وسیله ی رادیوگرافی تکمیل می‌گردد. تحقیقات نشان داده با همه ی اینها فقط قادر هستیم نیمی از پوسیدگی‌ها را تشخیص دهیم یعنی نصف بیماری‌ها بدون تشخیص باقی می‌مانند. ولی مکانیسم دستگاه لیزر براساس پدیده ی فلورسانس بوده و از آنجایی که بافت‌های مختلف درون دندان، فلورسانس متفاوتی دارند تشخیص با لیزر میسر می‌شود (شکل2).
2- آثار شبه دارویی لیزر:
ثابت شده است لیزر در میزان کم آن) لیزر کم توان (با تحریک بافت‌ها و سلول‌های بدن به ترمیم و فعال کردن زنجیره‌های ترمیمی، که باعث التیام سریع زخمها و برطرف شدن سریعتر التهاب در بافت می‌شود، کمک می کند.
در اکثر درمانهای دندانپزشکی درد بیمار پس از درمان به علت التهاب ایجاد می‌شود که توسط لیزر قابل درمان است.
معایب لیزر:
تنها عیب لیزر این است که ، لیزرهای مورد استفاده مثــل Diod & Er:YAG ممکن است به شبکیه‌ی چشم آسیب برسانند. از این نظر هم بیمار و هم دندانپزشک باید از عینکهای حفاظتی خاصی استفاده کنند تا موقع کار با لیزر، مانع تابش لیزر به چشم شویم (شکل3).
منافع لیزر:
درمان زخمها و ضایعات بافت نرم‌دهان مثل آفت و تب خال : در درمان آفت و زخمهای دهانی بسیار موثر است
تبخال: از باقی ماندن ویـروس‌هـای «هـــرپــس» در کانگلیونهای عصبی دور لب ایجاد می‌شود . این ویروسها در شرایط خاص باعث ایجاد وزیکولهای کنار لب می‌گردند که هم بسیار آزار دهنده هستند و هم تاثیر نازیبایی در چهره دارد.
درمان معمول تبخال استفاده از پمادهای ضدویروس مثل Acyclovir می‌باشد که فقط کمی به تخفیف بیماری کمک می کند. اما با لیزر می‌توان ویروس را در کانگلیونهای عصبی از بین برد و به همین دلیل تنها راه حل قطعی تبخال لیزر است.
3- درمان‌ها:
درمان پوسیدگی: به کمک لیزر می‌توان در همان ابتدا با تشخیص پوسیدگی از گسترش آن جلوگیری و از درمانهای سخت و آزاردهنده و پرهزینه جلوگیری کرد. بعد از تشخیص دقیق حداقل پوسیدگی توسط لیزر، به کمک آن سعی می‌کنیم آن را ترمیم کنیم. به این صورت که لیزر آب موجود در فضای دندان را به جنبش واداشته و به کمک همین جنبش قسمتهای پوسیده و ضعیف حذف و قسمتهای سالم و محکم دندان باقی می‌ماند. برخلاف دریلها که به بافت سالم (بدون اینکه عمدی در کار باشد) آسیب می رسانند، بافت سالم دست نخورده باقی می‌ماند.
کاهش درد و التهاب پس از جراحی دهان مثل جراحی دندان‌های عقل و... : گاهی اوقات برای مزیت لیزر واژه‌ی بدون درد استفاده می‌شود که واژه‌ی صحیحی نیست. در روش سنتی به دلیل استفاده از توربین و دریلها بیمار باید قبل از شروع درمان بی‌حسی دریافت کند ولی هنگام برش با لیزر معمولا نیازی به تزریق بی‌حسی نیست گرچه در مواردی مجبور به تزریق هستیم ولی در کل نیاز به تزریق کم می‌شود. در جراحی و عصب کشی‌ها و ... لیزر به دلیل خاصیت ترمیمی و ضد التهابی که دارد باعث می‌شود درد بعد از درمان بسیار کم شود پس در کل درمان با لیزر نسبت به درمانهای رایج از درد و ناراحتی بسیار کمتری برخوردار است. در شکل 4و5 جراحی یک توده‌ی دهان را بدون حتی یـک بخیه یا قطره‌ی خون می‌بینید.
کمک به جوش خوردن سریعتر ایمپلنت های دندانی: در ایمپلنت، لیزر ابزار سودمندی است که به جز در تهیه‌ی حفره‌ی ایمپلنت در بسیاری از موارد دیگر استفاده می‌شود که نتیجه‌ی آن برای بیمار راحتی و کم دردی و افزایش موفقیت درمان را به دنبال دارد.
درمان التهاب لثه : درون لثه‌های ما باکتری هایی زندگی می‌کنند که در شرایط خاص می‌توانند دردسرساز شوند و باعث تخریب و تحلیل لثه‌ها شوند . با لیزر می‌توان در بسیاری از موارد بدون نیاز به جراحی باز لثه ، این مشکل را درمان کرد بدون اینکه از ارتفاع لثه کاسته شود و دندانها بلندتر جلوه کنند.
کاهش درد والتهاب پس از درمانهای کانال ریشه (Root Canal Thrapy) : مشکل ما درون ریشه این است که نمی‌توانیم یک ریشه‌ی‌عفونی را کاملا عاری از باکتری‌ها کنیم ولی با لیزر حتی می‌توان کانال ریشه را استریل کرد و چون نور لیزر به درون دندان نفوذ می‌کند می‌توان حتی کانال‌های فرعی را هم استریل کرد. لیزر در عین حال با تحریک بافت‌ها باعث کاهش التهاب و درد بعد از درمان کانال ریشه می‌شود.
درمان حساسیت بیش از حد دندانها: گاهی اوقات به علت تحلیل لثه‌ها بیمار هنگام خوردن آب سرد یا غذای سرد دچار درد دندان می‌شودکه این حساسیت در روشهای معمول درمانی ندارد. گاهی با خمیر دندان‌های ضدحساسیت سعی می‌شود این حساسیت برطرف شود که هم درمان درازمدت می‌طلبد و هم نتیجه‌ی مناسبی نخواهد داد. اما با لیزر درمان فقط در یک جلسه انجام می‌شود و درمان قطعی و مناسب است .
کاهش درد ناشی از اختلالات مفصل گیجگاهی-فکی: بیماری TMJ جزء بیماری‌های شایع در جمعیت ما می‌باشد که به مقدار بیشتری در خانم‌ها بروز می‌کند Temporo mandibular Disorders علائمی مثل درد در هنگام باز و بسته کردن دهان و صدای فک و یا حتی محدودیت باز کردن دهان دارد که با لیزر قابل درمان است.
سفید کردن دندانها با لیزر: موثرترین و کم ضررترین روش سفید کردن دندانها با ماندگاری و سرعت بالا، استفاده از لیزر می‌باشد. در روشهای معمول از بلیچینگ نوری استفاده می‌شود ولی در تکنولوژی جدیدتر به جای نور از اشعه‌ی لیزر و مواد مخصوص سفید کردن با لیزر استفاده می‌شود که حسن آن کاهش زمان درمان در مطب از 45 دقیقه به 3 دقیقه می‌باشد.
بهبودی سریعتر با عوارض کمتر: لیزرهای قدیمی‌تر بسیار کند بودند و یکی از دلایلی که در دندانپزشکی، لیزر به سرعت پیش نرفت این بود که تکنولوژی هنوز بالغ نشده بود ولی لیزرهای نسل جدید اینطور نیستند و سرعت عمل دندانپزشکی با لیزر اکنون بسیار قابل قبول است. این سرعت بستگی به مهارت دندانپزشک هم دارد. البته با لیزر عوارض احتمالی در محل کمتر می‌شود و بهبودی سریعتر صورت می‌گیرد.
لیزرها در حال دگرگون کردن روش ساخت روکش دندان و پل‌ها هم هستند. اداره‌ی کل غذا و داروی آمریکا برای این منظور با استفاده از لیزر هدایت شده‌ای موافقت کرده است. باریکه‌ی لیزر به اطراف دندان هدایت می‌شود و داده‌های جمع‌آوری شده را به کامپیوتر می‌دهند. آنگاه کامپیوتر روکش را طراحی و ساخت آن را کنترل می‌کند.
ثبت نظر