دم اسب در استئوپوروز و سم‌زدایی بدن

این گیاه‌، که در زبان انگلیسی Horse tail  نام دارد از 270‌میلیون سال پیش در روی زمین وجود داشته‌است و همواره به‌عنوان گیاه دارویی به‌کار رفته ‌است.
به‌طور‌کلی دم‌اسبیان، از گیاهان بی‌گل و چند‌ساله هستند‌. همه‌ی آنها دارای برگهای کوچک رشد‌نکرده می‌باشند، به‌طوری‌که ساقه‌ی هوایی آنها ظاهراً بدون برگ است‌. اما اگر خوب دقت شود در گره‌ها و بندهای ساقه، برگهای رشد نکرده‌ای‌، به‌صورت فلس‌های کوچک سیلیسی‌، دیده‌می‌شود.
دم‌اسب دو نوع ساقه‌ی هوایی دارد، یکی ساقه‌هایی که در اوایل بهار ظاهر می‌شوند و رنگ آنها قرمز و بدون سبزینه است و دیگری ساقه‌هایی که پس‌از ساقه‌ی اولیه ظاهر می‌شوند و رنگ آنها سبز و کمی قطورتر می‌باشد.
ساقه‌ی اولیه‌ی گیاه متمایل به‌رنگ سرخ، غلاف‌دار و با فواصل منظم می‌باشد، این ساقه از قشر سیلیسی پوشیده شده که به آن سختی خاصی می‌دهد و در‌‌صنعت  از آن برای صیقل‌دادن فلزات و چوب و پاک کردن ظرفهای فلزی  (مانند بروس فلزی‌) استفاده می‌شود. در انتهای ساقه‌ی اولیه، خوشه‌ای وجود دارد که پس‌از تولید هاگ از‌بین می‌رود. در مرحله‌ی دوم رشدگیاه، ساقه‌هایی ظاهر می‌شود که رنگ آن‌ها سبز، شاخه شاخه و بندبند است و در‌فواصل منظم چندین شاخه‌ی شکننده دارند که به نوبه‌ی خود بندبند است. برگها ریز و باریک‌اند و به‌صورت طوقی در‌اطراف هر‌گره جمع می‌شوند و در‌انتها به‌هم متصل‌شده غلافی را می‌سازند. این ساقه سبز رنگ است که در طب‌گیاهی کاربرد دارد‌.
گیاه دم‌اسب‌، ساقه‌ی زیرزمینی بسیار دراز، افقی و بندبند دارد‌. در هر‌بند آن تورمی غده‌ای شکل دیده‌می‌شود و ریشکهای آن‌‌، که به‌ساقه‌ی زیرزمینی اتصال دارند‌، در‌خاک فرو رفته‌اند.
دم‌اسب از علف‌های هرز است و معمولاً در‌نقاط مرطوب‌، در‌کنار جوی‌ها و باتلاقها، کشتزارهای نمناک و یا در‌حاشیه‌ی جاده‌ها می‌روید. بلندی آن ‌50‌ تا ‌60 سانتیمتر است. این گیاه در اروپا و آسیا پراکنده است و در‌مناطق شمال ایران نیز به‌طور خودرو دیده‌می‌شود. گیاه دم‌اسب در فرانسه‌، آلمان و  برخی از کشورهای دیگر اروپایی مورد توجه خاصی قرار گرفته‌است‌.
ترکیبات شیمیایی گیاه:
گیاه دم‌اسب دارای اسید سالی‌سیلیک، اسید‌لینوئیک، ‌اسید‌مالیک، ‌اسید‌اگزالیک، اکویس‌تونین‌، اسید‌اکویس‌تیک، دی‌متیل‌سولفون، اکوتی‌نیک، یک ماده‌ی‌تلخ، یک ماده‌ی‌رزینی، چربی، ساپونین و همچنین دارای مقدار زیادی سیلیس می‌باشد. آزمایش‌های متعدد نشان‌داده که دم‌اسب مقــدار بسیـــار کمی طلا نیز دارد.
خواص و کاربرد:
 گیاه دم‌اسب املاح بدن را تنظیم می‌کند  و قدرت بندآورندگی خون را دارد. به‌نظر برخی‌از پژوهشگران‌، گیاه دم‌اسب التیام‌بخش زخم‌ها است‌، نسوج را بازسازی می‌کند و برای پیشگیری از استئوپوروز مفید است. از‌این‌رو هم‌مصرف داخلی دارد و هم دراستعمال خارجی به‌کار می‌رود. جوشانده‌ی دم‌اسب را برای درمان استفراغ‌خونی، خونروی، قاعدگی بیش‌از اندازه، زخم‌های واریسی و اسهال تجویز می‌کنند. در استعمال خارجی، به‌صورت غرغره برای عفونت‌های دهان و گلو و به‌صورت لوسیون برای التهاب چشم و به‌صورت کمپرس روی زخمهای باز و بیماریهای جلدی به‌کار می‌رود.
گیاه دم‌اسب  ادرار‌آور است و می‌تواند ترشح ادرار را تا حدود 30‌درصد افزایش دهد.  از این رو در موارد استسقاء‌، سنگ‌کلیه و ناراحتی‌های کلیه تجویز می‌شود‌.  همچنین گیاه ضد‌درد و مسکن و بادشکن است و برای معالجه‌ی روماتیسم، سوزاک و ناراحتی‌های مجاری ادراری  و پروستات مصرف می‌شود.
پزشکان طب‌سنتی ایران،  طبیعت گیاه دم‌اسب را کمی سرد و خشک می‌دانستند  و معتقد بودند که گیاهی قابض و بندآورنده‌ی خونروی از اعضای مختلف بدن است‌. همچنین  آن‌را برای بند‌آوردن خونروی از رحم مفید می‌دانستند. برخی‌از پزشکان سنتی دم‌اسب را  برای تسکین سرفه‌های مزمن،  بیماری‌های ریوی، استسقاء و ورم گرم کبد و انـواع اسهال‌های گرم (در‌مواردی‌که تب نباشد‌) و نیز  برای التیام زخم‌روده و جراحت‌مثانه  مفید می‌دانستند‌.  به‌همین ترتیب از  ضماد  گیاه دم‌اسب برای التیام جراحت‌های‌سخت، عصب قطع‌شده، ورم‌مقعد، ورم‌های‌گرم  استفاده می‌شد و گرد آن  را نیز  برای بند‌آوردن خونروی از‌بینی به‌کار می‌بردند. در دام‌پروری، از این گیاه   به‌عنوان علوفه برای گاوان شیرده و به‌عنوان  افزاینده‌ی شیر  استفاده می‌شود‌.
کاربرد گیاه دم‌اسب در‌زمان حاضر:
می‌گویند  لازم نیست هر‌چیزی که دارای طلا می‌باشد براق و درخشان جلوه کند‌. مثلاً گیاه دم‌اسب‌، با‌ساقه‌های شبیه گیاه بامبو، قادر‌است طلای محلول در آب را جذب نماید، پس در ساختمان این گیاه ممکن‌است طلا وجود داشته باشد ، اما به‌هیچ وجه ساقه‌های آن درخشان و براق و طلایی نیست. نکته‌ی مهم برای پژوهشگران این است که اگر‌چه یکی‌از راه‌های جدید مبارزه با التهاب‌های روماتیسمی و آرتروز را استفاده از ترکیبات طلا می‌دانند‌، اما درمان درد‌مفاصل با استفاده از‌گیاه دم‌اسب از قرنها پیش به‌علت داشتن ترکیبات طلا متداول بوده‌است‌.
نتایج پژوهشها نشان‌می‌دهد که گیاه دم‌اسب طلای محلول در‌آب را بهتر از هر‌گیاه دیگری جذب می‌کند به‌طوری که در هر تن ساقه‌های تازه‌ی گیاه حدود‌120‌گرم طلا یافت می‌شود‌. درست است که این مقدار طلا بسیار ناچیز است‌، اما همین مقدار اندک طلا برای درمان رومــاتیــسم و آرتــروز موثر می‌باشد‌.
در‌ساختمان گیاه دم‌اسب مقدار جزئی نیکوتین نیز وجود‌ دارد و به‌همین‌علت عده‌ای از پزشکان  گیاه‌درمان این گیاه را برای اشخاصی که قصد ترک‌اعتیاد به‌دخانیات را دارند توصیه می‌کنند، البته چون مقدار نیکوتین موجود در این گیاه بسیارجزیی است، تصور نمی‌رود این مقدار نیکوتین برای اشخاص معتاد قانع‌کننده‌ باشد.
روش مصرف گیاه:
معمولاً 40گرم از‌ساقه‌ی سبز گیاه خشک‌شده را در نیم‌لیتر آب برای یک‌ساعت جوشانده و به‌عنوان تصفیه‌کننده‌ی خون در‌طی شبانه‌روز خورده می‌شود. غرغره‌ی  جوشانده‌ی رقیق شده‌ی آن با آب نیز برای درمان گلو‌درد تجویز شده و آن‌را برای شستشوی چشم ملتهب مفید دانسته‌اند‌. کمپرس جوشانده‌ی دم‌اسب خارش پوست را کاهش می‌دهد‌. در‌برخی کشورها  نوشیدن دو‌فنجان در‌روز از جوشانده‌ی50‌تا‌80‌گرم گیاه خشک در‌نیم‌لیتر آب را‌، که نیم‌ساعت جوشیده باشد، برای قطع خونروی بواسیر و دفع سنگ کلیه و ناراحتی مجرای ادرار و مثانه  مفید می‌دانند.
با‌توجه به‌خاصیت ادرار‌آوری دم‌اسب‌، از دم‌کرده‌ی گیاه برای درمان تجمع آب در‌بدن و نیز برای درمان آرتروزهای روماتیسمی استفاده می‌شود. برای تهیه‌ی دم‌کرده‌ی آن 1‌تا‌2 قاشق مرباخوری گیاه خشک را در یک‌پیمانه آب‌جوش ریخته و‌10‌دقیقه خیس می‌کنید و تا 2‌پیمانه (220‌گرم درهر‌بار) در روز نوشیده می‌شود‌.
باید توجه داشت که این گیاه نباید به کودکان زیر دو سال داده‌شود‌، بدیهی است برای کودکان بزرگتر و اشخاص بالای 65 سال نیز باید با مقدار‌کم آغاز و به‌تدریج اضافه شود.
از دم‌اسب برای شادابی و سلامت‌پوست، ناخن و مو استفاده می‌شده‌است. برای حفظ درخشندگی و نرمی پوست صورت  می‌توان‌20‌تا‌25‌گرم ساقه‌ی سبز دم‌اسب را چندین ساعت در آب‌سرد خیساند و سپس به‌مدت ده‌دقیقه جوشانید و آن‌گاه این لوسیون را به‌صورت کمپرس روی پوست قرار‌داد.
لکه‌های سفیدی، که به‌دلیل کمبود مواد‌معدنی‌، به‌ویژه روی و سیلیس  روی ناخن‌ها ایجاد می‌شود با خوردن دم‌کرده‌ی دم‌اسب برطرف خواهد شد.  پزشکان سنتی‌چین‌، استفاده از تونیک‌گیاهی دم‌اسب  را یکی‌از بهترین درمان‌ها برای جلوگیری از شکنندگی ناخن و افزایش استقامت آن ‌می‌دانند. برای تهیه‌ی این تونیک‌گیاهی کافی‌است 5 قاشق غذاخوری از برگ‌ها و ساقه‌‌ی خشک‌شده‌ی گیاه دم‌اسب را با 2‌لیوان آب مخلوط کرده و آن را بجوشانند، پس‌از آن‌که این مخلوط به‌جوش‌آمد آن را از روی حرارت برداشته و پس‌از صاف‌کردن،  مایع صاف‌شده را خنک می‌کنند‌. با قرار‌دادن سرانگشتان دست درون این تونیک به‌مدت‌10دقیقه در روز  به‌مدت یک‌ماه ، سستی و شکنندگی ناخن‌ها کاهش می‌یابد.
گیاه دم‌اسب مقدار قابل ‌ملاحظه‌ای سلنیوم دارد‌. به‌خصوص گیاهان دم اسبی ،که در پایین‌دست رودخانه‌ها و نهرهایی که از مزارعی که مقدار زیادی کودشیمیایی در‌آنها ریخته‌اند‌، روییده باشند دارای مقدار سلنیوم بیشتری هستند.  بنابراین  باید توجه داشت که مصرف زیاد سلنیوم درزنان بار‌دار ممکن‌است موجب بروز نقایص مادرزادی شود. از‌این‌رو برای احتیاط توصیه می‌شود زنان باردار از ‌آن استفاده نکنند. به‌علاوه گیاه دم‌اسب دارای ماده‌ی‌‌شیمیایی اکیستین است که مصرف زیاد آن ایجاد مسمومیت می‌نماید و حیواناتی هم که مقدار زیادی از علف این‌گیاه را خورده باشند‌، مبتلا به تب شده و لاغر می‌شوند و عضلات آنها ضعیف و ضربان قلب آنها نامنظم می‌گردد. حتی درمواردی تلف‌شدن دام نیز گزارش شده‌است‌. بنا‌بر برخی‌از گزارش‌ها‌، کودکانی که به‌عنوان اسباب‌بازی در‌ساقه‌های این‌گیاه دمیده‌اند و مقدار کمی عصاره‌ی گیاه را از این طریق بلـع نموده‌اند، دچـــار عوارض شده‌اند.
سازمان نظارت بر‌خوراک و داروی آمریکا‌،  این گیاه را در ردیف گیاهان با عوارض نامشخص طبقه‌بندی کرده‌است و به‌استثنای زنان‌باردار و مادران‌شیرده و اشخاص بالغی که داروی مدر دیگری مصرف می‌کنند، برای بقیه‌ی اشخاص استفاده از آن را بلامانع اعلام نموده‌است که درحد مجاز و با مشورت و نظارت پزشک متخصص خورده شود‌.