گیاهان برتر جهان (۱۳)

نام‌های‮‬ لاتین‮:

Coleus barbatus
Coleus forskohlii
Plectranthus barbatus
Plectranthus forskalaei Willd(Vahl‭)‬
Plectranthus forskohlii

نام‌های دیگر‮:‬

indian coleus
kikuyu
maigoya
makandi

مشخصات‮:‬

گیاهی است پایا و خاص مناطق حاره و دارای ریشه‌های لیفی گوشت‌دار‮. ‬این گیاه به‌صورت وحشی در مناطق گرم و تحت حاره‌ی معتدل هند،‮ ‬برمه و تایلند می‌روید و در بعضی ایالات هند برای مصرف به‌عنوان چاشنی کشت می‌شود(‮١). ‬این گیاه به‌علت تولید فورسکولین‮ ‬forskolin‮ ‬از نقطه نظر علمی و دارویی جالب توجه است(‮٢). ‬هیچ یک از انواع دیگر کولئوس حاوی جزء فورسکولین نیست‮ (٣). ‬در کنیا این گیاه را کاغذ توالت کیکویو ‮‬kikuyu toilet paper‮ ‬می‌نامند زیرا در مناطق روستایی این کشور به‌عنوان کاغذ توالت به کار می‌رود(‮٢).‬
ریشه‌ی گیاه به‌عنوان دارو مورد استفاده است‮.‬

تاریخچه

کولئوس از زمان‌های باستان در طب‌فولکلوریک هند و طب‌سنتی آیورودا مورد استفاده بوده‌است و به‌عنوان چاشنی در درمان سوءهاضمه،‮ ‬نفخ و قولنج مصرف می‌شده‌است(‮٣).‬
درطب آیورودا از گونه‌های کولئوس در درمان بیماری قلب،‮ ‬تشنج،‮ ‬درد اسپاسمودیک و ادرار دردناک استفاده می‌شود(‮٤).‬

مواد‌موثر:

ماده‌ی موثر این گیاه لابدین‮ ‬labdane‮‬ نام دارد که یک دی ترپن است و فورسکولین‮ ‬forskolin‮ ‬یا کولئونول‮ ‬Coleonol‭‬‮‬هم نامیده می‌شود و به میزان ‮٢/٠‬تا‮٣/٠‬٪‮ ‬مواد موثرگیاه را تشکیل می‌دهد(‮٣).‬
بررسی‌های داروشناسیک(‮٤)‬
‮ـ ‬فعالیت قلب و عروق
•کولئوس آدنیلات سیکلازرا فعال می‌کند‮.‬
• فورسکولین دارای فعالیت مثبت اینوتروپیک است‮.‬
• فورسکولین تجمع پلاکت در انسان را مهار می‌کند‮.‬
• فورسکولین فشارخون را کاهش می‌دهد‮.‬
‮

ـ ‬فعالیت متابولیک و آندوکرین

•کولئوس دارای تاثیر شبه هورمون محرک تیروئید است‮.‬
•کولئوس متابولیسم قند را بهبود می‌بخشد‮.‬
•‌درکمبود کاتکولامین،‮ ‬کولئوس لیپولیز را حفظ می‌کند‮.‬
•‌کولئوس سبب تحریک سنتز آمیلازوپپسینوژن می‌شود‮.‬
• در آدیپوست‌ها،‮ ‬کولئوس سبب تحریک لیپولیز می‌گردد‮.‬
• فورسکولین،‮ ‬تولید هورمون را تحریک می‌کند‮.‬
‮

ـ ‬عکس‌العمل چشم

• فورسکولین از فشار درون چشم می‌کاهد‮.‬
‮

ـ ‬عکس‌العمل‮ ‬ماهیچه صاف

•‌کولئوس ماهیچه‌های صاف را شل می‌کند‮.‬

آثار

ضدگلوکرم،‮‬ضدچاقی،‮ ‬ضدپلاکت،‮ ‬آنتی‌اسپاسمودیک‮ (‬ماهیچه‌ها ومجرای تنفس‮)‬،‮ ‬برنکودیلاتاتور،‮ ‬محرک ‮ ‬cAMP،‮ ‬مقوی‌قلب،‮ ‬تونیک گوارش،‮ ‬کاهنده‌ی فشارخون،‮ ‬افزاینده‌ی ترشح بزاق،‮ ‬محرک تیروئید،‮ ‬وازودیلاتاتور(‮٠٣) ‬کولئوس از نظر طبیعت خنثی است‮.‬

بررسی‌های بالینی(‮٣)‬
‮

ـ ‬اثر روی برنش

• با استفاده از فورسکولین،‮ ‬انقباض برنش از بین می‌رود‮.‬
• فورسکولین با انقباض و تنگی برنش مقابله می‌کند‮.‬
‮

ـ ‬بیماری‌های قلب و عروق

•کولئوس در کاردیومیوپاتی سودمند است‮.‬

ـ ‬گلوکوم

• فورسکولین توپیکال برای گلوکوم
• فورسکولین توپیکال سبب کاهش فشار درون چشم می‌شود‮.‬
• درمان گلوکوم با کولئوس

موارد استفاده:

آنورکسی،‮ ‬آسم،‮ ‬نابسامانی‌های برنش،‮ ‬نارسایی احتقانی قلب،‮ ‬پیشگیری از بیماری عروق قلب و بیماری عروق مغز،‮ ‬ضعف‌گوارش،‮ ‬گلوکوم‮ (‬استعمال خارجی و داخلی‮)‬،‮ ‬هیپرتانسیون،‮ ‬ایسکمی میوکارد،‮ ‬بیماری مزمن انسدادی مجاری هوایی،‮ ‬پسوریازیس،‮ ‬ترومبوز،‮ ‬ناتوانی‮ ‬غده‌ی تیروئید و کمک به کاهش وزن‮.‬

احتیاطات:

درصورت مصرف با داروهای دیگر با همین آثار با احتیاط مصرف شود‮.‬

موارد عدم‌استفاده:

هیپوتانسیون،‮ ‬اولسر

مقدارمصرف:
‮

ـ ‬مقدار مصرف گیاه خشک ‮٦ ‬تا ‮٢١‌‬گرم در روز
‮ـ ‬مقدار مصرف عصاره ‮٠٤‌‬تا‌‮٠٩ ‬میلی‌لیتر در‌هفته‮ (١‬به‮١)‬

منابع‮:‬

1. گیاهان دارویی دکتر علی زرگری، دوره‌ی۴جلدی، ج۴، ص۱۲۷،چاپ چهارم ۱۳۶۸ انتشارات دانشگاه تهران

2.Plectranthus barbatus in wikipedia, the free encylopedia
3.Coleus forskohlii  in phytotherepies.org
4.Dubey MP, Srimal RC, Nityanand S et al. (1981).«Pharmacological studies on coleonol, a hypotensive diterpene from Coleus forskohlii.» J Ethnopharmacol. 13-3:1