گیاهان برتر جهان (۱۱)

نام‌لاتین‮:‬
Rumexcrispus L‭.(‬1‭)‬
نام‌فرانسه‮:‬
patience
rumex crepu (2‭)‬
نام‌انگلیسی‮:‬
curled dock
curly dock
narrow dock
narrow-leaved dock
garden patience
sour dock
yellow dock
نام‌فارسی‮: ‬حماض شیرین(‮٢)‬
تیره‌ی علف هفت‌بند‮ ‬polygonaceae،‮ ‬تیره‌ی بزرگی از گیاهان گلدار بدون گلبرگ هستند‮. ‬در این تیره متجاوز از‮٠٠٨ ‬گونه وجود دارند که در‮٠٤ ‬جنس جای داده شده‌اند(‮٣).‬
مشخصات
نام ترشک یا‮ ‬Dock‮ ‬در مورد عشیره‌ی گسترده‌ی علف‌های هرز کنار جاده‌ای به کار می‌رود که دارای برگهای پهن هستند‮. ‬با وجودی که این گیاهان را در جنس رومکس‮ ‬Rumex‮ ‬قرار می‌دهند ولی پیش از این،‮ ‬ترشک‌ها را از اعضای‮  ‬جنس‮ ‬Lapathum‮ ‬قلمداد می‌کردند‮. ‬این کلمه از یک کلمه‌ی یونانی به معنای پاکسازی مشتق شده‌است و اشاره به‌ خاصیت مسهلی این گیاهان داشته و این کلمـــه هنوز هـــم در یکی از انواع این گونه یعنی‮‬Rumex hydrolapathum‮‬ دیده می‌شود‮. ‬تمامی ترشک‌ها کم و بیش شبیه ریوند باغی بوده و از نظر ویژگی‌های عمومی و داشتن تانن فراوان به هم شباهت دارند(‮٤).‬
برگها و سرشاخه‌های جوان بسیاری از انواع ترشک را که دارای خاصیت ملین هستند،‮ ‬می‌توان خورد‮. ‬پیش از این،‮ ‬ترشک‌های شیرین را همراه گوشت پخته‌ی گاو به صورت گرم یا سرد می‌خوردند،‮ ‬اما باید گفت که کلمه‌ی ترشک یک کلمه‌ی عام است و برای تمام انواع این گیاهان مورد استفاده است و آن نوعی که گیاهی ماکول و دارای مزه‌ی ترش است‮. ‬حماض صغیر با نام لاتین‮ ‬R.acetosa L‭.‬‮ ‬است‮. ‬این گونه وگونه فرانسوی این جنس،‮ ‬یعنی‮ ‬R.scutatus‮‬بیشتر به‌عنوان سبزی آش پرورش داده می‌شوند(‮٥).‬
ترشک شیرین مجعد گیاهی است به ارتفاع ‮٥/٠ ‬تا ‮٥/١‬متر که در کنار جاده‌ها،‮ ‬چمنزارها و اماکن سایه‌دار می‌روید‮. ‬برگهای دراز با لبه‌ی موجدار‮ (‬مجعد‮) ‬و ساقه‌ای طویل دارد که در‮٠٣ ‬سانتی‌متری یا بالاتر از سطح زمین قرار می‌گیرد،‮ ‬برگها متناوب بوده و هرچه در بالاتر از ساقه‌ی‮٠٥ ‬تا ‮٠٠١‬سانتی‌متری گیاه قرار داشته باشند کوچکتر می‌شوند‮. ‬رومکس‮ ‬Rumex‮‬ در لغت به‌معنای نیزه و‮‬  crispus‮‬ با‌توجه به برگهای گیاه که در لبه‌ها چین‌دار یا موج دارند به‌معنای مجعد است‮. ‬خوشه‌های فراوان گلهای سه باله و دانه‌های ‮٣‬ بال از ‮٦‬ کاسبرگ تشکیل شده‌است که ‮٣‌‬کاسبرگ به میوه چسبندگی دارند و به شکل بیضی و قلب وارونه‌اند،‮ ‬گلها در تابستان سبز‌رنگ بوده و در پائیز به‌تدریج به‌رنگ قرمز تیره زنگاری در‌می‌آیند‮. ‬ریشه‌ی گیاه ضخیم است و وقتی خراشیده می‌شود دارای رنگ زرد روشن است‮. ‬این گیاه در زمین‌های مزروعی،‮ ‬کنار جاده‌ها،‮ ‬نهرها و زمین‌های بایر سراسر‌جهان متمدن می‌روید‮. ‬هنگام برداشت گیاه در اواخر تابستان و وقتی است که میوه‌ها رسیده‌اند‮(٣‬،‮٦ ‬و ‮٧).‬
محل رویش‮: ‬این گیاه بومی اروپا و‮ ‬غرب آسیا است‮. ‬ترشک شیرین مجعد به‌صورت گیاه طبیعی بسیاری از مناطق معتدل دیده می‌شود به‌طوری‌که در بسیاری از مناطق از‌جمله آمریکای‌شمالی،‮ ‬بخش جنوبی آمریکای‌جنوبی،‮ ‬نیوزیلند و بخشهایی از استرالیا از انواع گیاهان مهاجم به شمار می‌رود‮. ‬دانه‌های‮  ‬گیاه به دانه‌های محصولات زراعی و لباس می‌چسبد‮. ‬طی قانون مربوط به گیاهان هرز انگلیس به‌سال‮٩٥٩١ ‬جزو علف‌های هرز مضر به‌شمار‌می‌آید (‮٨).‬
این گیاه به‌صورت خودرو در دامنه‌های البرز ‮(‬درجنگل‌های کندوان در‮٠٠٩‬متری‮)‬،‮ ‬در مازندران‮ (‬کجور‮)‬، درگرگان‮ (‬سواحل بندرگز‮)‬،‮ ‬آذربایجان‮‌‬غربی‮(‬میانه‮)‬،‮ ‬اردبیل‮ (‬در ارتفاعات‮٠٠٧١‬متری‮)‬،‮ ‬اراک،‮ ‬کردستان،‮ ‬لرستان‮ (‬دورود و ازنا و خارون در ارتفاع ‮٠٠٨١‬متری‮)‬،‮ ‬کرمان‮ (‬کوه لاله‌زار در‮٠٠٣‬متری‮)‬،‮ ‬اطراف تهران،‮ ‬قزوین و کرج می‌روید‮ (٢‬و‮٣).‬