شماره ۱۰۹۹

اسمولاریته: عاملی نهفته در نانوتوکسیکولوژی

پزشکی امروز

نانو ‌حامل‌هایی که برای مدت طولانی در گردش‌خون باقی‌می‌مانند، فایده‌های بسیاری از‌جمله انتقال دارو به محل مشخص و آزادسازی پایدار آن را ‌دارند. فشار اسمزی برخی برندهای تجاری موجود از نانو حامل‌ها، بر‌پایه‌ی معادله Van’t Hoff برآورد شده‌است.

شایان ذکر است که نانو حامل‌ها ‌(Nanocarriers) از‌نظر تئوری هیچ اثر قابل‌ملاحظه‌ای بر اسمولاریته‌ی پلاسما ندارند. پدیده‌ی اسمز، حرکت خالص حلال (معمولاً آب) از‌طریق یک غشای نیمه تراوا از ناحیه‌ای یا غلظت بالای آب (محلول هیپو اسمولار) به ناحیه‌ای با غلظت پایین آب (محلول هیپر اسمولار) است. اضافه‌کردن یک ماده‌ی حل‌شونده به آب خالص، غلظت آب را در محلول کاهش ‌می‌دهد. در این شرایط، مولکول‌های آب می‌توانند از ناحیه‌ای با غلظت پایین ماده‌ی حل‌شونده به ناحیه‌ای با غلظت بالای ماده‌ی حل شونده انتشار یابند.

اثر املاح مختلف (مولکول‌ها یا یون‌ها) بر اسمولاریته، به تعداد ذرات حل‌شده در‌یک محلول وابسته بوده و با اندازه‌ی این ذرات ارتباطی ندارد. در‌نتیجه، وقتی نسبت میزان ماده‌ی حل‌شونده برابر باشد، ماکرومولکول‌ها (مانند پروتئین‌ها، اسیدهای نوکلئیک، پلی‌ساکاریدها) در‌مقایسه با اجزای مونومریکشان، تأثیر بسیار کمتری بر اسمولاریته دارند. برای نمونه، یک گرم پلی‌ساکارید که از ۱۰۰۰واحد گلوکز تشکیل شده‌است و ۱میلی‌گرم گلوکز، اثر مشابهی بر اسمولاریته دارند. برای جلوگیری‌از افزایش شدید اسمولاریته در سلول‌های ذخیره‌ساز (مانند هپاتوسیت‌ها)، سوخت سلولی به‌جای گلوکز یا سایر قندهای ساده به‌شکل پلی‌ساکارید (نشاسته یا گلیکوژن) ذخیره می‌شود.به‌همین‌شکل، افزایش اسمولاریته‌ی پلاسما به‌جای فیلتراسیون خالص، به بازجذب خالص مایعات از روده‌ها به درون مویرگ‌ها می‌انجامد. در‌مقابل، افزایش اسمولاریته‌ی پلاسما به ترشح هورمون آنتی‌دیورتیک ‌(ADH) منجر‌می‌شود. اسمولاریته‌ی پلاسما تقریباً ۳۰۰میلی‌اسمول در لیتر است. تغییر در اسمولاریته‌ی پلاسما حتی به میزان ۱درصد، موجب افزایش قابل‌توجه ترشح هورمون آنتی‌دیورتیک می‌شود. این هورمون حجم آب دفع شده توسط کلیه‌ها را کاهش‌می‌دهد. در‌نهایت، فشار سرخرگی به‌دلیل افزایش حجم خون افزایش‌می‌یابد‌.

در زمینه‌ی رهایش دارو، نانو‌حامل‌هایی که برای مدت طولانی در گردش‌خون باقی ‌می‌مانند، فواید بسیاری از‌جمله رساندن دارو به محل مشخص و آزادسازی پایدار را دارند. تاکنون تحقیقات متعددی در زمینه‌ی نانوتوکسیکولوژی انجام‌گرفته است. با این وجود، ارزیابی اثر نانو‌حامل‌هایی که برای درازمدت در گردش‌خون باقی می‌مانند بر اسمولاریته‌ی پلاسما گزارش نشده‌است.

به‌همین‌دلیل، فشار اسمزی ایجاد‌شده با برخی برندهای تجاری موجود از نانو‌حامل‌ها در ‌۱لیتر پلاسما، بر‌اساس معادله Van’t Hoff برآورد شد. داده‌های نمایش داده شده در جدول  نشان‌می‌دهند که نانو‌ حامل‌ها از‌نظر تئوری هیچ اثر معناداری بر اسمولاریته‌ی پلاسما ندارند. با این‌حال، بررسی تجربی برای پژوهش‌های آینده با ارزش خواهد بود.

Ref: Journal of Pharmaceutical Sciences(Daru) March 2016


تعداد بازدید : 1610

ثبت نظر

ارسال