تغییر ساختار معده با مصرف طولانی نیکوتین

مصرف مزمن نیکوتین (از‌طریق خوراکی، استنشاقی و تزریقی) نه‌تنها موجب تغییرات در هورمون‌های ترشح‌شده توسط معده شد، بلکه درونی‌ترین لایه‌ی دیواره‌ی (مخاط)معده را نیز در موش‌های آزمایشگاهی تحت ‌تأثیر قرار‌داد. این دستاورد ممکن‌است موجب درمان مؤثرتر زخم‌معده شود.

محققان دریافتند که مصرف نیکوتین، موجب افزایش هورمون‌های ترشح شده توسط سلول‌های معده مانند گاسترین (Gastrin) و گرلین(Ghrelin) می‌شود. هر‌دو هورمون ذکر‌شده در ایجاد حرکات پریستالتیک معده و ترشح اسید هیدروکلریک و آنزیم‌های معدی که به‌عنوان مایع هاضمه (Digestive fluid) عمل می‌کنند، نقش دارند.

همچنین مشخص‌شد که سطح ماده‌ی شبه‌هورمونی پروستاگلاندین (E۲(PGE2 که وظیفه‌ی حفاظت از مخاط معده‌ را به‌وسیله‌ی افزایش ترشح (موکوس) بر‌عهده دارد، کاهش‌یافته است.

مصرف نیکوتین از‌طریق خوراکی و استنشاقی موجب بروز اروزیون و اولسراسیون دیواره‌ی معده بر‌اثر فرسایش مخاط معده می‌شود. نیکوتین همچنین موجب افزایش هورمون گاسترین در معده و تغییر در برخی از سلول‌ها مانند سلول‌های پپتیک(peptic cells) می‌شود. این سلول‌ها عامل ترشح آنزیمی به‌نام پپسینوژن هستند که وظیفه‌ی هضم بخشی‌از پروتئین را برعهده دارند. تعداد سلولهای موجود در جدار معده که عمل تولید اسید‌هیدروکلریک را انجام می‌دهند (Parietal cell) نیز افزایش‌می‌یابد.محققان همچنین التهاب مخاط‌معده را با مشاهده‌ی پر‌خونی مخاط‌ معده (Gastric mucosal hyperemia) در‌این آزمایش‌ها نشان دادند.

مصرف نیکوتین، سطوح برخی‌از هورمون‌های دخیل در تحریک اسید‌معده مانند گاسترین و گرلین را افزایش‌داده و سطح مواد محافظت‌کننده‌ی مخاط مانند PGE2 را کاهش‌می‌دهد. این افزایش در اسید‌معده ممکن‌است دلیل ابتلای بسیاری از افراد سیگاری به زخم‌معده باشد. در آینده درمان‌هایی که سبب کاهش گاسترین در معده می‌گردند، ممکن‌است به‌عنوان پیشگیری‌از بروز زخم‌معده در افراد سیگاری استفاده شوند. هورمون گرلین نه‌تنها در ترشح اسید‌معده دخیل است، بلکه ممکن‌است در‌عین‌حال هم اثرات مخرب و هم مفیدی را روی معده داشته باشد. برخی‌از بررسی‌ها نشان‌داده‌اند که درمان به‌وسیله‌ی گرلین ممکن‌است ضمن کاهش آسیب به مخاط معده، به التیام زخم‌معده نیز کمک نماید.از سوی دیگر بررسی‌های جدید نشان از وجود این هورمون به مقدار زیاد در برخی سلول‌های سرطانی دارد و به این دلیل مشخص نیست که آیا وجود گرلین موجب حفاظت از سلول‌های معده و یا سرطانی‌شدن آنها در افراد سیگاری با تعداد بالا (heavy smoker) ‌می‌شود؟ تحقیقات بیشتری نیاز است تا به‌طور کامل نقش گرلین در ترشحات و ساختار معده، به‌ویژه در افراد سیگاری را مشخص نماید.