شماره ۱۰۵۷

تشخیص بیماری‌های عفونی در نقطه‌ وقوع

پزشکی امروز

روش جدیدی به‌نام«Lab-on-a-Disc» می‌تواند همزمان مالاریا و دیگر بیماری‌های عفونی تب‌دار را تنها در یک‌ساعت تشخیص‌دهد و امکان درمان سریعتر در نقطه‌ی وقوع درمان و تجویز دقیق دارو را فراهم کرده و جان هزاران نفر را نجات دهد.

مشکل اصلی روش آزمایش اخیر در‌مورد بیماری‌های عفونی آفریقا، این است که این روش بر بیماریهای منفرد تمرکز دارد و نمی‌تواند به‌طور قابل‌اعتمادی بیماری‌ها را از یکدیگر متمایز نماید. از آنجایی که اکثر بیماریهای عفونی، نشانه‌های تب‌مانند مشابهی دارند، تشخیصشان اغلب دقیق نیست و به هزاران مورد مرگ و افزایش مقاومت به داروهای ضدباکتریایی منجر می‌شود.

بررسی‌های بالینی نشان‌داد حدود ۳۰ ‌درصد از بیماران، بدون اینکه حتی به مالاریا مبتلا شده باشند، تحت درمان‌های مربوط به مالاریا قرارگرفته بودند. با‌توجه به حدود ۲۰۰‌میلیون مورد جهانی ابتلا به مالاریا، ضروری است به‌منظور تمایز بین بیماریهای عفونی از قبیل مالاریا، تیفویید، تب‌دانگ (Dengue) و ذات‌الریه، ابزارهای تشخیص دقیقی ابداع گردند تا روشهای درمانی صحیح به‌کارگرفته ‌شوند.

پروژه‌ی تشخیصی اتحادیه اروپا، (به ارزش ۲/۹‌میلیون یورو) به ابزار تشخیصی جدیدی دست‌یافته‌اند: آزمایشگاه‌(Lab-On-a-Disc) که قابلیت حمل آسانی دارد. این ابزار می‌تواند همزمان، ازنظر ابتلا به چندین نوع بیماری حاره‌ای آزمون انجام دهد، بیماری‌ها را از یکدیگر متمایز و کارکنان مراکز بهداشتی را در استفاده از روش درمانی مناسب بیماران، راهنمایی‌کند.

 «این ابزار سیستم ارزان‌قیمت و ساده‌ای است و می‌تواند در نواحی که زیرساخت‌های پزشکی ضعیفی دارند، به‌کار رود». نتایج را می‌توان در یک‌ساعت پس از نمونه خونی که از سر انگشت بیمار گرفته‌شده را تشخیص‌داد. در‌حالی‌‌که جواب‌کِشت آزمایشگاه، معمولاً نزدیک به سه روز به‌طول می‌انجامد.

تشخیص بیماری در سطح مولکولی:

دکتر یا پرستار، نمونه‌ی‌خون بیمار را به درون یک دیسک پلاستیکی، «Lab Disc» که تقریباً به‌اندازه‌ی یک سی‌دی است، تزریق می‌کند و سپس دیسک را در دیسک‌خوان قرار می‌دهد. وزن ابزار فقط دو کیلوگرم است و این وزن کم، آن را ازنظر حمل‌ونقل به روستاهای دورافتاده، مناسب می‌نماید. دیسک مزبور حاوی عناصر بیوشیمیایی است که از پیش‌ روی آن ذخیره ‌شده‌است و بررسی (آنالیز) تماماً خودکار را امکان‌پذیرمی‌کند.

نمونه‌ی خون روی دیسک، فرآوری شده و از‌طریق سانتریفیوژ به داخل اتاقک‌های ریزسیال (microfluidic) توزیع می‌گردند. پاتوژنهای بیماریزا در این اتاقک‌ها، از روی DNA یا RNA شناسایی می‌شوند. این پاتوژن‌ها انگل مالاریا، باکتری تیفوئید یا ذات‌الریه و یا ویروس تب دانگ می‌باشند.

این عناصر بیوشیمیایی اصلی تعبیه شده روی دیسک را می‌توان برای تشخیص بسیاری از بیماری‌های عفونی دیگر نظیر ابولا را، تنها با تغییر در این عناصر به‌کار برد. تشخیص زودرس، می‌تواند مشکلات ناشی‌از یک اپیدمی گستــرده را محدود نــماید (به‌حداقل رساند).

پیش‌از اینکه مدت اعتبار پروژه‌ی سه‌ساله در اکتبر‌2015 به پایان برسد، محققان ابزار تشخیصی فوق در این زمینه را ازنظر قانونی معتبر خواهند کرد و تاکنون نیز دو موقعیت را انتخاب کرده‌اند: انستیتوپاستور داکار سنگال (دارای بانک نمونه‌های زیستی ذخیره) و مرکز پزشکی بونیای جمهوری دموکراتیک کنگو (حدود ۱۰۰بیمار را شناسایی و آزمایش کرده است).

تجاری‌سازی جهانی تکنولوژی:

داده‌های اقتصادی مربوط به «Lab Disc» بسیار امیدوارکننده هستند. اخیراً برآورد کرده‌اند که هزینه‌ها برای هر دیسک به‌ازای هربیمار، حدود ۱۰‌دلار تمام می‌شود. با فرض اینکه میلیون‌ها دیسک ساخته شوند، این روش ارزانتر از مجموعه‌ی کامل روشهای آزمایشگاهی در‌مورد بیماریهای عفونی چندگانه است که در حال حاضر در آفریقا استفاده می‌شوند.

گروه تشخیص دیسکی (Discognosis team) که در‌حال‌حاضر مشغول تحقیق روی این پروژه می‌باشند، هم‌اکنون درحال افزایش تعداد شناسایی بیمارانی هستند که بتوانند به‌طور همزمان آزمایش شوند. این روش نه‌تنها مقرون به‌صرفه‌تر خواهد بود، بلکه در مواجهه با اپیدمی‌های آینده کمک اساسی خواهد کرد.
دیگر فعــالیت‌های پیشگیـرانـه شـامـل اجــرای آزمـایش‌هـای بـالینـی و ایجـاد ارتبـاط از راه دور «remote connection of the LabDisk player» بـا پایگاه داده‌های مرکزی هستند. ایـن مسـأله مـی‌توانـد به‌معنــای پیشرفتــی مهم، نه‌تنهــا در‌مورد مدیریت بیماری، بلکه برای تهیه‌ی نقشه‌ی اپیدمی‌شناسی نـواحی و کشورهای درگیر بیمـاری بــاشد. چراکه قادر خواهیم بود فراوانی و توزیـع بیماری‌های عفونی مختلف را تحت‌نظر بگیریم.

Ref: E.U.Project research team 30 March 2015


تعداد بازدید : 738

ثبت نظر

ارسال