قبل‌از معرفی واکسن هپاتیتB ابتلا به این بیماری ویروسی یکی‌از بزرگترین خطرات شغلی برای کارکنان حوزه‌ی بهداشتی به‌حساب می‌آمد. بعضی‌از بالاترین آمار عفونت در‌بین دندانپزشکان و جراحان گزارش می‌شد.کارکنان حوزه بهداشتی آلوده به این ویروس 5 تا 10٪ خطر ابتلا به هپاتیتB مزمن را دارند. در‌طی سال‌ها انتقال HBV از دندانپزشک به بیمار نیز گزارش شده ولی این مورد با معرفی اصول محافظت بهداشتی همگانی universal precautions کاهش‌یافته. مرکز سلامت کانادا مانع از فعالیت کارکنان حوزه‌ی بهـداشتی حامل آنتی‌ژنE هپاتیتHBeAg) B) است.
تولید واکسن‌های هپاتیت در 1980 احتمال اکتسابHBV در کارکنان دندانپزشکی را کاهش داد.بررسی آماری اخیر دندانپزشکان در کانادا نشان داد که بیش‌از 90% تحت ایمن سازی قرارگرفته‌اند و 3٪ دارای ایمنی طبیعی بودند.میزان ایمن‌سازی بین بهداشتکاران و پرستاران دندانپزشکی پایین‌تر بود.
واکسن‌های هپاتیتB:
آنتــی‌ژن سطحی هپاتیـــت (B (HBsAg باعث تولید آنتیبادیهای خنثی‌کننده anti-HBs می‌شود که باعث محافظت در‌برابر عفونت HBV می‌شود. واکسن هپاتیتB تحت‌عنوان Heptavax از پلاسما انسانی مشتق شده بود ولی به‌علت نگرانی از احتمال آلودگی با سایر پاتوژن‌های ناقل خون امکان کاربرد گسترده آن فراهم نشد. در واکسن تهیه شده با مهندسی ژنتیک ازطریق تزریق ژن HBsAg به مخمرSaccharomyces و جمع‌آوری HBsAg تولید شده در کانادا موجود است.EngerixB و Recombivax معادل هم بوده و قابل استفاده می‌باشند. جدول کاربرد آن در زمان صفر، ماه یک و شش است. رژیم تزریقی تسریع یافته نیز امکانپذیر است (صفر ماه یک، دو و یادآوری۱۲ماهه).
واکسن به‌صورت داخل عضلانی به عضله دلتوئید تزریق می‌شود.تزریق گلوتئال می‌تواند باعث کاهش میزان پاسخ شود.پاسخ به واکسن به‌دنبال تزریق سه دوز در افراد جوان و سالم ۹۵٪ بالاتر است و با افزایش سن کاهش می‌یابد. کمتر از ۹۰٪ در سن ۴۰ و ۷۵٪ در سن۶۰ سالگی.
فاکتورهای دیگر مانند سیگار‌کشیدن، چاقی و بیماری مزمن، توانایی واکسن را کاهش می‌دهد. عوارض‌جانبی حداقل است. احتمال واکنش خفیف محل تزریق ممکن‌است در۲۰٪ افراد ایجاد شود.
سطح آنتی‌بادی مورد‌نیاز برای کسب ایمنی:
مقادیر anti-HBs بــــالای ۱۰۰mIU/ml محافظت کامل علیه HBV ایجاد می‌کند. مقادیــــر ۱۰۰mIU/mlتا ۱۰۰۰ نیز بعد از تزریق دوزهای سه‌گانه ایجاد می‌شود و بعضی دوز چهارم را در‌صورتی‌که مقادیر بین ۱۰mIU/mlتا ۱۰۰ باشد را توصیه می‌کنند. افرادی‌که به تزریقات اولیه پاسخ ندهند نیاز به تجویز دوزهای اضافه دارند.حدود ۱۵تا ۲۵٪ به دوز اضافی پاسخ می‌دهند و ۳۰ تا ۵۰ ٪ به ۳ دوز اضافه پاسخ می‌دهند. باتوجه به بعضی گزارش‌ها واکسن intradermal در دوز کامل ممکن‌است در افراد مقاوم باعث ایجاد آنتی‌بادی شود. افرادی‌که بعداز دو دوره پاسخ نمی‌دهند مستعدHBV بوده و باید بعداز درمعرضHBV قرارگرفتن، ایمونوگلوبولیـن هپاتیتB دریافت کنند.
تست بعداز تزریق واکسن از جهت کسب ایمنی:
کارکنان مراکز بهداشتی که درمعرض بالای ابتلا به هپاتیتB هستند باید از وضع سرمی خود بعداز واکسیناسیون از‌جهت وجود anti-HBs مطلع شوند.
در بررسی دندانپزشکان کانادایی فقط ۷۲٪ از وضعیت سرمی خود بعداز واکسیناسیون مطلع بودند.عده‌ای معتقدند بعداز درمعرض HBV قرارگرفتن مقادیر بالای سرمی ضدویروس کاهش می‌یابد.بعضی دیگر معتقدند تست بعداز درمعرض ویروس قرارگرفتن و تجویز HBIG در افراد مقاوم گران‌تر از تستهای بعداز ایمن‌سازی است.این مسأله بر‌اساس سرعت بالای افزایش سرمی آنتی‌بادی دیده شده با تزریق واکسن بوده و خطر پایین درمعرض ویروس قرارگرفتن منوط به آن است که افرادی‌که درمعرض HBV قرارگرفته‌اند تحت پروتکل بعداز درمعرض ویروس قرارگرفتن باشند. عده‌ای شاید از اینکه بیمار ناقل ویروس است مطلع نباشند و یا احساس‌کنند که به‌علت تزریق واکسن ایمن شده‌اند.لذا پروتکل بعداز درمعرض ویروس هپاتیتB قرارگرفتن منوط به آگاهی داشتن از وضعیت ایمنی فرد برای تصمیم‌گیری در‌مورد تجویز HBIG است.آنتیبادیهای تولید شده به‌واسطه‌ی تزریق واکسن با‌گذشت‌زمان کاهش می‌یابد و تا۶۰٪ افراد که در ابتدا نسبت به واکسیناسیون پاسخ دادند آنتی‌بادی‌ها را در‌عرض ۱۲سال از‌دست‌می‌دهند و این افراد شاید HBIG را بی‌جهت دریافت کنند.
آیــا دوز یـادآوری هپاتیت B الزامی است ؟
هنگامی که واکسن‌های recombinant وارد بازار شدند اولین توصیه آنها دوزهای یادآوری واکسن بعداز ۵ سال باتوجه به کاهش مقادیر آنتی‌بادی بود. نتایج مطالعات نشان‌داده که حتی اگر مقادیر anti-HBs زیر ۱۰mIU/mL بیافتد و عفونت ایجاد شود گذرا بوده و فاقد علائم کلینیکی می‌باشد و بیماری مزمن ایجاد نمی‌شود. لذا کمیته‌ی ملی تجویز واکسیناسیون دیگر دوز یادآوری در افراد دارای سیستم ایمنی سالم و همینطور تست دوره‌ای تعیین مقدار آنتی‌بادی را توصیه نمی‌کند.
جمع‌بندی:
تمام کارکنان دندانپزشکی غیرایمن به هپاتیتB باید واکسن recombinant آن را دریافت کنند.بررسی سرولوژی بعد از تزریق واکسن از جهت‌بررسی پاسخ نسبت به ویروس باید انجام شود و نیاز به ایمنی بیشتر و پروفیلاکسی بعداز مواجه‌شدن با ویروس را تعیین می‌کند.به‌دنبال ایجاد آنتی‌بادی علیه ویروس نیازی به دوز یادآوری واکسن نمی‌باشد.
برچسب ها
مطالب مرتبط
ثبت نظر