از زمان‌های خیلی دور، از آب به‌عنوان یک عامل درمانی با ارزش استفاده شده‌است. در تمامی تمدن‌های بزرگ باستانی، حمام‌کردن، یک اقدام مهم برای حفظ سلامت و پیشگیری از بیماری بوده‌است. همچنین به‌خاطر خواص درمانی برای آب ارزش قائل می‌شدند. در کتب باستانی ودائی، اشارات متعددی به تأثیر آب در درمان بیماری شده است.
در عصر مدرن، ارزش درمانی آب توســـط ونـــسان پریسنیــتز Vincent Priesnitz، پدرسباستین نیپهSebastian Kneipp، لوئی‌کوهنLouis Kuhne و سایر پیشتازان اروپایی علاج با آب دوباره زنده شد. این افراد علاج با آب را در سطح مؤسسات خود انجام می‌دادند و از آب با موفقیت در درمان تقریباً هربیماری شناخته‌شده‌یی استفاده می‌کردند.
در بسیاری از کشورهای اروپایی، چشمه‌های آب‌معدنی و «باد» Badهای متعددی وجود داشت که درآنها حمام‌های درمانی به‌عـنوان عامل اصـلی شـفا استفاده می‌شد.
آب دارای آثار سودمند بر سیستم انسان است. آب سبب متعادل‌شدن گردش‌خون، تقویت قدرت عضلات و کمک به گوارش و تغذیه می‌شود. همچنین آب به تقویت فعالیت تعریق غدد کمک می‌کند و دراین راستا یاخته‌های آزرده و مواد‌سمی را از سیستم دفع می‌کند.
جدول درجه حرارت رایج آب مورد استفاده به‌صورت زیر است:
آب‌سرد از 10 تا 18 درجه سانتی‌گراد
آب‌خنثی از 32 تا 36 درجه
آب‌داغ از 40 تا 45 درجه
از بالای 45 درجه، آب ارزش درمانی خود را از دست می‌دهد و اثر مخرب دارد.
روش‌های اصلی درمان با آب که درشفای بیماری‌های مختلف به‌کار می‌آید و بیمار خود می‌تواند مورد استفاده قراردهد عبارتند‌از:
تنقیه:
تنقیه enema که به آبیاری رکتوم rectal irrigation هم معروف است عبارت از واردکردن مایع به بدن از راه رکتوم است. در روش‌های درمان علاج طبیعی، برای پاکسازی روده، فقط از آب ولرم استفاده می‌شود. در انجام این روش بیمار به پهلوی چپ دراز می‌کشد درحالی‌که پای چپ کشیده و راست و پای راست اندکی خم شده‌است. لوله‌ی وسیله‌ی تنقیه را به روغن یا وازلین اندوده کرده و وارد رکتوم می‌کنند. دستگاه تنقیه را که حاوی آب ولرم است به‌تدریج از سطح زمین بالا می‌برند تا آب وارد رکتوم شود. معمولاً یک یا دو لیتر آب به‌این‌طریق وارد روده می‌شود. سپس بیمار یا طاقباز دراز می‌کشد و یا درحالی‌که آب را نگاه‌داشته است اندکی راه می‌رود. بعد‌از 5تا10دقیقه، همراه مواد بیمارگن انبار شده، آب را می‌توان دفع نمود.
تنقیه با آب‌گرم به پاکسازی مواد دفعی انبارشده از روده کمک می‌کند. این روش نه‌تنها مطمئن‌ترین روش برای پاکسازی روده‌ها است، بلکه سبب بهبود حرکات دودی روده شده و درنتیجه یبوست را از‌بین می‌برد. تنقیه با آب سرد در حالات التهابی کولون و به‌ویژه درموارد دیسانتری dysentery، اسهال، کولیت زخمی شونده، بواسیر و تب سودمند است. تنقیه با آب‌گرم در تسکین آغالش به‌علت التهاب رکتوم و بواسیر دردناک سودمند و نیز درلکوره خانم‌ها مفید است.
کمپرس سرد:
این رویه به‌صورت موضعی کاربرد دارد و طی آن از پارچه‌یی استفاده می‌شود که آن را وارد آب‌سرد کرده‌اند. این پارچه را تا زده و به‌صورت نوار پهنی درمی‌آورند و وارد آب‌سرد یا یخ می‌کنند. این کمپرس را معمولاً روی سر، گردن، سینه، شکم و پشت قرارمیدهند. کمپرس سرد، وسیله‌یی مؤثر برای کنترل حالات التهابی کبد، طحال، معده، کلیه‌ها، روده‌ها، ریه‌ها، مغز، اندام‌های لگن وغیره است. همچنین استفاده از‌این رویه در موارد تب و بیماری قلب حائز اهمیت است. استفاده از کمپرس سرد سبب تسکین درماتیت و التهابات بخش‌های خارجی چشم می‌شود. وقتی کُره‌ی چشم گرفتار باشد، باید پس‌از کمپرس سرد از یک دوره‌ی کوتاه کمپرس گرم استفاده نمود.
کمپرس گرم‌کننده:
دراین روش از کمپرس سردی استفاده می‌کنند که به طریقی پوشانده شده تا گرما بدهد. کمپرس گرم‌شونده شامل سه یا چهار لایه پارچهی کتانی است که در آب سرد فرو کرده‌اند و سپس آن را به‌طور کامل در پارچهی فلانل یا پتوی خشکی پیچیده‌اند تا از گردش هوا محفوظ بماند و به انباشت گرمای بدن کمک شود. گاهی این کمپرس را تاچند ساعت مورد استفاده قرارمیدهند. مدت کاربرد این روش برحسب وسعت و محل و سطح گرفتار، طبیعت و ضخامت پوشش‌ها و درجه حرارت آب تعیین می‌شود. بعد‌از برداشتن کمپرس، ناحیه را باید با پارچه‌یی مرطوب مالید و سپس با حوله خشک کرد. کمپرس گرم‌کننده را می‌توان روی گلو، قفسه‌ی‌سینه، شکم و مفاصل به‌کار گرفت. کمپرس گلو سبب تسکین گلودرد، خشونت صدا، ورم لوزه، فارنژیت ولارنژیت می‌شود. کمپرس شکم به افراد مبتلا به التهاب معده، افزایش اسید معده، سوءهاضمه، زردی، یبوست، اسهال، دیسانتری و سایر بیماری‌های مربوط به اندام‌های شکم کمک می‌کند. کمپرس قفسه‌ی‌سینه سبب تسکین سرماخوردگی، برنشیت، ذات‌الجنب، ذات‌الریه، تب، سرفه و غیره می‌شود حال آنکه کمپرس مفاصل در موارد التهاب مفاصل، روماتیسم، تب‌روماتیسمی و کشیدگی‌ها سودمند است.
حمام ناحیه لگن:
حمام ناحیه‌ی لگن hip bath، یکی‌از سودمند‌ترین اشکال درمان با آبhydrotherapy است. همچنانکه از نامش پیدا است، دراین روش درمانی فقط تهیگاه‌ها و منطقه‌یی از شکم که زیر ناف قرار دارد تحت درمان قرارمی‌گیرند. به‌این‌منظور نوع خاصی لگن مورد استفاده است لگن را از آب پر می‌کنند تا وقتی بیمار در‌آن می‌نشیند آب بالای سطح دوتهیگاه بوده و به ناف برسد. به‌طور معمول برای این حمام 4تا6 گالن آب لازم است. درصورتی‌که این لگن خاص موجود نباشد، می‌توان از یک لگن معمولی استفاده‌کرد. می‌توان زیر یک لبه از تکیه‌گاهی استفاده کرد تا لبه 5تا 7/5 سانتی‌متر بلند شود. حمام ناحیه‌ی لگن به‌صورت سرد، گرم، خنثی یا با درجه حرارت متناوب انجام می‌شود.
حمام سرد:
درجه حرارت آب دراین مرحله باید بین 10تا18 درجه‌ی سانتی‌گراد باشد. مدت حمام معمولاً 10دقیقه است ولی درحالات خاص ممکن‌است از یک تا30 دقیقه طول بکشد. اگر بیمار احساس سرما کند یا بسیار ضعیف باشد، باید همراه این حمام سرد از غوطه‌وری گرم پا استفاده شود.
بیمار باید با کیسه‌یی نسبتاً زبر و مرطوب شکم خود را از زیرناف به پایین به تندی کیسه بکشد. پاها، ساق‌پا و بخش فوقانی بدن ضمن این حمام و پس ازآن باید خشک بماند. بیمار باید از نرمش‌‌هایی مانند آساناهای یوگا بعد‌از حمام سرد ناحیه‌ی لگن برای گرم‌کردن بدن استفاده کند.
روش حمام سرد ناحیه‌ی لگن، روش‌درمان معمولی دربسیاری از بیماری‌ها است. با این روش، یبوست، سوءهاضمه و چاقی رفع شده و به دفع در اعضا و انجام وظیفه‌ی مناسب آنها کمک می‌شود. همچنین، استفاده از‌این حمام در مشکلات رحمی مانند قاعدگی نامنظم، عفونت‌های مزمن رحم، التهاب لگن، فیستول، احتقان‌کبد، احتقان مزمن غده‌ی‌پروستات، ضعف سمینال، ناتوانی‌جنسی، عقیمی، جابه‌جایی رحم و تخمدان، انبساط معده و کولون، اسهال، دیسانتری، خونروی مثانه و غیره سودمند است. حمام سرد لگن نباید در التهاب حاد لگن و اندام‌های شکم، انقباضات دردناک مثانه، تخمدان، رکتوم و واژن مورد استفاده قرارگیرد.
ثبت نظر