هراسphobia یا ترس مرضی، ترس بسیار شدید و غیرمنطقی از شیئی یا موقعیتی است که خطر واقعی اندکی دارد. به خلاف اضطراب کوتاهی که بسیاری از مردم ضمن سخنرانی یا در زمان امتحان دارند، هراس یا ترس مرضی مدتی طول می‌کشد و سبب بروز واکنش‌های شدید جسمانی و روانشناسیک می‌گردد و ممکن‌است بر توان طبیعی انجام کار یا روابط اجتماعی تأثیر گذارد.
هراس، انواع مختلفی دارد. بعضی افراد از مکان‌های باز و وسیع می‌ترسند. عده‌یی نمی‌توانند بعضی موقعیت‌های اجتماعی را تحمل‌کنند و عده‌یی نیز دچار هراس‌های خاص مانند: ترس از مار، بلندی یا پرواز هستند.
اینطور نیست که تمامی هراس‌ها به درمان نیاز داشته باشند ولی در صورتی که هراس بر زندگی روزمره تأثیر گذارد می‌توان ازتعدادی روش‌های درمانی استفاده کرد تا به کمک آنها بر ترس غالباً به طور دائم، فایق آمد.
هراس‌ها رابه سه نوع اصلی تقسیم می‌کنند:
• هراس‌های اختصاصی. این هــراس‌ها عــبــارتنــد از: تــــرس از محیط‌های بسته (clasustrophobia)، حیوانات(zoophobia) به‌ویژه عنکبوت، مار یا موش، بلندی (acrophobia)، پرواز (aviophobia)، آب (hydrophobia)، طوفان، دندانپزشکان، تزریق‌سوزن، تونل، پل و ترس از ناتوانی و پیاده‌شدن سریع از وسایل نقلیه‌ی عمومی. البته بسیاری انواع هراس اختصاصی دیگر هم وجود دارد.
• هراس اجتــماعـی. هراس‌اجتماعی socialphobia حالتی بیش‌از خجالت‌کشیدن است و شامل ترکیبی از خود‌آگاهی بیش‌از‌حد، ترس از موشکافی مردم یا شرمندگی درموقعیت‌های اجتماعی و ترس از ارزیابی منفی توسط دیگران است.
• ترس از فضاهای باز (پهنههراسی). بسیاری از افراد دچار پهنههراسیagoraphobia، بعد‌از یک یا چند حمله‌ی پانیک به این ترس دچار می‌شوند. پهنههراسی، ترس از مکان است، مثل فروشگاه‌های بزرگ، آسانسور یا اتاقی پر از اشخاص دیگر، که درصورت بروز حمله‌ی پانیک راه آسانی برای فرار وجود نداشته باشد.
بدون توجه به نوع هراس موجود، احتمالاً واکنش‌های زیر در بیمار دیده می‌شود:
• احساس اضطراب غیر‌قابل کنترل وقتی بیمار با منبع ترس تماس پیدا می‌کند مثل نشستن در هواپیما یا راه رفتن در یک مهمانی بزرگ.
• بیمار حس می‌کند که باید هر کاری که ممکن‌است برای دوری از آنچه می‌ترسد انجام دهد.
• ناتوانی در کارکردن طبیعی به‌علت اضطراب.
• غالباً بیمار می‌داند که این ترس غیرمنطقی یا گزافه است ولی حس می‌کند قدرت کنترل آن را ندارد.
• بروز واکنش‌های جسمی و نیز روانشناسیک ازجمله تعریق، تپش سریع قلب، دشواری تنفس، احساس پانیک و اضطراب شدید.
• دربعضی موارد، ایجاد اضطراب، فقط به‌علت فکر درمورد علت ترس.
• درکودکان، احتمالاً بدخلقی، چسبیدن به والدین یا گریه کردن.
درمورد علت واقعی هراس‌ها مطلب زیادی نمی‌دانیم. اما به‌نظر می‌رسد میان هراس‌های بیمار و هراس‌های والدینش پیوندی موجود باشد. کودکان، ممکن‌است با مشاهده‌ی واکنش هراس یکی‌از اعضای خانواده نسبت به چیزی یا موقعیتی مانند ترس از مار یا عنکبوت، هراس را بیاموزند.
همچنین به‌نظر می‌رسد موادشیمیایی مغز، ژنتیک و تجارب مـولم برایجــاد هراس تــأثیر داشته باشند.
عوامل زیر سبب افزایش خطر بروز هراس می‌شوند:
• سن. هراس اجتماعی، معمولاً در اوایل زندگی و غالباً پیش‌از سن 25سالگی ایجاد می‌شود. هراس‌های اختصاصی با محیط یا صدمه‌ی شخصی ارتباط دارند و در دوران کودکی برای نخستین‌بار در حدود 5 سالگی ظاهر می‌شوند.
ترس از تونل، آسانسور، پل، پرواز، رانندگی و سایر هراس‌های موقعیتی، معمولاً در اواسط دهه‌ی 20سالگی ایجاد می‌شوند.
• جنس. هراس‌درهردوجنس دیده می‌شود ولی خانم‌ها و دختران به احتمال زیادتر نسبت به مردان و پسران دچار هراس‌های اختصاصی یا اجتماعی می‌گردند. خانم‌ها نیز به احتمال زیادتر به پهنههراسی دچار می‌شوند ولی این ابتلای بیشتر به خاطر‌آن است که مردان تمایل دارند اضطراب خود را مخفی کنند و یا با استفاده از الکل روی این هراس‌ها نقاب بزنند. به احتمال زیاد آقایان و پسران کمتر از خانم‌ها و دختران برای مشکلات عاطفی دنبال کمک می‌روند.
• خانواده. درصورتی‌که هر‌یک از افراد بلافصل خانواده دچار هراس خاصی باشند مثل ترس از عنکبوت یا مار بیمار به احتمال زیادتر دچار این هراس می‌شود.
رویداد مولم. تجربه‌ی رویداد مولم مانندگیر افتادن در آسانسور یا مورد حمله‌ی یک حیوان قرارگرفتن شعله‌ی ایجاد هراس را می‌افروزد.
با‌وجودی‌که هراس ازنظر دیگران حالتی احمقانه می‌آید ولی ممکن‌است ازنظر افراد دچار هراس ناتوان‌کننده بوده سبب بروز مشکلاتی شود که به بسیاری از جنبه‌های زندگی گسترش یافته و آنها را تحت‌تأثیر قرار دهند.
انزوای اجتماعی. افراد دچار نابسامانی‌های انزوای اجتماعی مانند هراس از اجتماع و پهنههراسی یک دسته پیامدهای وخیم را تجربه می‌کنند. بسیاری از‌این افراد دچار مشکلات تحصیلی، حرفه‌یی و ارتباطی هستند. کودکان دچار این نابسامانی، درمعرض خطر دشواری‌های تحصیلی و تنهایی بوده و غالباً در زمینه‌ی ایجاد مهارت‌های اساسی اجتماعی با شکست روبه‌رو می‌شوند.
افسردگی. بسیاری از افراد دچار هراس به افسردگی و نیز سایر نابسامانی‌های اضطرابی دچارند.
فراروی مواد. استرس زیستن با هراس شـدید غــالباً به فرآروی مواد می‌انجامد.
برای تشخیص هراس، آزمایش وجود ندارد. به‌جای آن، تشخیص هراس برپایه‌ی مصاحبه‌ی کامل بالینی و رهنمودهای تشخیصی انجام می‌شود. پزشک درمورد نشانه‌های بیماری سوالاتی مطرح خواهد کرد و سابقه‌ی طبی روانپزشکی و اجتماعی بیمار را به‌دست خواهد آورد.
برای آنکه در بیمار، هراس تشخیص داده شود، باید بعضی معیارها دربیمار موجود باشد. این معیارها درکتابی به‌نام دستنامه‌ی تشخیصی و آماری نابسامانی‌های روانی(DSM) به‌طور مشروح به‌چاپ رسیده است. این دستنامه توسط جامعه‌ی روانپزشکی آمریکا انتشار می‌یابد و توسط خبرگان بهداشت روانی برای کمک به تشخیص بیماری و شرکت‌های بیمه برای تادیه‌ی مخـارج درمان مورد استفاده است.
هراس‌های اختصاصی:
معیارهای تشخیصی هراس‌های اختصاصی عبارتنداز:
• ترس دائمی و شدید که به‌علت یک شیئی، موضوع یا موقعیتی مثل مار، عنکبوت یا طوفان شعله‌ور می‌شود.
• عکس‌العمل اضطرابی فوری وقتی بیمار با منشاء ترس مواجه می‌گردد.
• بیمار می‌داند ترسش غیرمنطقی یاگزافه است ولی حس می‌کند برای کنترل آن ناتوان است. این مورد درکودکان که به سن بلوغ نرسیده و تشخیص نمی‌دهند دچار تـرس غــیرمنـطقی هســتند، به‌کار نمی‌رود.
• دوری از عامل ایجاد ترس به هرقیمتی یا مقاومت در برابر آن با حالت اضطرار بیش ازحد.
• فقدان علت قابل توجیه برای بروز نشانه‌ها ازجمله حالات بیماری و سایر نابسامانی‌های اضطرابی.
• درکودکان و نوجوانان، نشانه‌ها حداقل 6ماه وجود دارد.
ثبت نظر