شماره ۱۰۱۹

عوامل خطرساز مرتبط با پوکی‌استخوان

دکتر محبوبه دینی - کارشناس مرکز مدیریت بیماریهای غیروا‌گیر

عوامل خطرساز مرتبط با پوکی‌استخوان

پوکی‌استخوان که منجر به کاهش مقاومت استخوان می‌شود؛ هرچند در هردو جنس زن و مرد دیده می‌شود اما در زنان شایعتر است. این بیماری که باکاهش تراکم‌استخوان و از‌دست‌رفتن ریزساختار استخوانی شناخته می‌شود منجر به افزایش خطر شکستگی استخوان‌ها می‌شود.
به‌طور‌کلی تراکم استخوانی که متعاقب رشد در سالهای نوجوانی و جوانی به حداکثر مقدار می‌رسد در حدود سنین ۳۵ تا ۴۵ سالگی در هردو جنس شروع به کاهش می‌کند اما در زنان بعداز یائسگی (به‌دلیل از‌دست‌دادن هورمونهای‌ جنسی) کاهش‌تراکم تشدید می‌یابد به‌صورتی‌که زنان در‌طی ۵تا۷ سال بعداز یائسگی ۵ تا ۷% از استحکام استخوانی خود را از دست می‌دهند.
بخشی‌از این کاهش تراکم‌استخوانی وابسته به افزایش سن و جنسیت فرد بوده که اجتناب‌ناپذیر است ولی سرعت کاهش توده‌ی‌استخوانی در هردو جنس تحت‌تأثیر عوامل دیگری مانند کم‌بودن نمایه‌ی توده‌ی بدنی (لاغری مفرط)، مصرف سیگار، بی‌حرکتی، اختلالات تولید و متابولیسم ویتامینD و پُرکاری غدد تیروئید و پاراتیروئید و... نیز می‌باشد.
نکته‌ی‌ حائز اهمیت این است که ضعیف‌شدن استخوان‌ها و کاهش استحکام آنها علامت  مشخصی ندارد و در بسیاری از بیماران اولین علامت واضح پوکی‌استخوان یک شکستگی دردناک است که با کوچکترین ضربه در مچ‌دست، استخوان ران یا ستون‌فقرات اتفاق می‌افتد به‌همین‌دلیل به پوکی‌استخوان بیماری خاموش می‌گویند، لذا اقدامات پیشگیرانه به‌منظور افزایش آگاهی افراد جامعه و نیروهای بهداشتی، درمانی از عوامل تسریع‌کننده در کاهش استحکام استخوانی و بیماری پوکی‌استخوان مهم است چراکه با تعویق بروز بیماری و تشخیص زودرس آن در مراحل اولیه و مراقبت و درمان مناسب بیماران می‌توان از بروز شکستگی که مهمترین عارضه‌ی پوکی‌استخوان است جلوگیری نمود.
جهت پیشگیری از عوامل تسریع‌کننده در کاهش استحکام استخوانی که موثرترین راه پیشگیری از ابتلا به بیماری است، رعایت سبک زندگی سالم از‌نظر تغذیه‌ی خوب، فعالیت فیزیکی مناسب و عدم مصرف دخانیات برای داشتن و حفظ سلامت  استخوان‌ها توصیه می‌گردد.
باتوجه به آنکه  بافت استخوان از کلسیم و موادمعدنی تشکیل شده، تغذیه‌ی سالم  نقش مهمی در حفظ و ایجاد سلامت استخوان‌ها دارد. در دوران رشد (نوزادی، کودکی، نوجوانی و جوانی) چون استخوانها در حال رشد هستند نیاز به کلسیم زیادی دارند. در دوران میانسالی و سالمندی نیز دریافت کافی کلسیم جهت جلوگیری از برداشت کلسیم از استخوان‌ها و حفظ سلامت استخوان‌ها موثر است.  همچنین برای حفظ و بهبود عملکرد استخوانها مصرف کافی پروتئین، ویتامینD و انجام فعالیت بدنی متناسب توصیه می‌گردد و بی‌تحرکی و نداشتن فعالیت، باعث تسریع در کاهش توده‌ی استخوانی می‌شود. ورزش و فعالیت فیزیکی مناسب اگر مرتب و روزانه انجام شود به افزایش توده‌ی‌استخوانی کمک می‌کند. ورزش در دوران میانسالی و حتی در افرادی‌که دچار پوکی استخوان می‌باشند نیز اثر زیادی در پیشگیری و افزایش تراکم‌استخوان دارد. تند راه‌رفتن، کوهنوردی و نرمش‌های روزانه ممکن‌است به ساخت و ترمیم بافت استخوانی طبیعی کمک کند. پوکی‌استخوان نیز مانند سایر بیماری‌ها در افراد سیگاری بیشتر است و باتوجه به آنکه در اغلب موارد شروع مصرف سیگار در دوره‌ی نوجوانی که فرصت زمانی مناسب رشد و استحکام استخوان‌ها است، آغاز شده و تا بزرگسالی احتمالاً ادامه پیدا می‌کند مصرف سیگار منجر به کاهش مواد‌معدنی استخوانها و تضعیف استخوانها می‌گردد. لذا دوری از مصرف سیگار راه موثری برای پیشگیری از پوکی‌استخوان در بزرگسالی می‌باشد.

 

تعداد بازدید : 1250

برچسب ها

ثبت نظر

ارسال