بازبینی آلرژی صدف داران

آلرژی به‌صدف shell fish allergy یکی‌از شایع‌ترین آلرژی‌‌های غذایی است. در‌صورت وجود آلرژی به صدف، ممکن‌است فقط نسبت‌به بعضی انواع صدف واکنش آلرژی‌ وجود داشته باشد و نسبت به بقیه‌ی صدف‌داران آلرژی موجود نباشد. صدف‌داران، دسته‌یی از حیوانات دریایی دارای صدف به‌شمار می‌روند مانند صدف دوکپه‌یی یا صدف‌خوراکی clam، خرچنگ‌دراز ‌lobster ومیگو shrimp و نیز هشت‌پا octopus وماهی مرکب squid.
 آلرژی صدف ممکن است سبب بروز نشانه‌های خفیف شود مانند کهیر یا احتقان بینی ویا ممکن‌است نشانه‌های شدید یا تهدیدکننده به‌وجود آید. در‌بعضی افراد، حتی مقدار جزئی صدف ممکن‌است سبب بروز واکنش شدید شود.
در‌صورتی‌که تصور شود آلرژی صدف وجود دارد، باید به پزشک رجوع کرد. با انجام آزمایش می‌توان به تأیید وجود آلرژی صدف کمک کرد و به این ترتیب برای پرهیز از واکنش‌های بعدی اقداماتی انجام داد.
نشانه‌های آلرژی صدف معمولاً ظرف چند دقیقه بعد از خوردن جانوران صدف‌دار ایجاد می‌شود و شامل است بر:
• کهیر، خارش یا اکزما
• ورم لب‌ها، صورت، زبان و گلو یا سایر بخش‌های بدن
• خس‌خس، احتقان بینی یا اختلال تنفس
• درد شکم، اسهال، حالت تهوع یا استفراغ
• سرگیجه، سبک‌شدن سر یا غش و ضعف
• احساس گزگز در زبان
واکنش شدید آلرژی نسبت به جانوران صدف‌دار را آنافیلاکسیanaphylaxis می‌نامند که در صورت تداخل با کار تنفس، حالتی تهدیدکننده‌ به‌شمار می‌رود. واکنش آنافیلاکتیک یک حالت اورژانس طبی تلقی می‌شود و به درمان با تزریق اپینفرین epinephrine (آدرنالین‌adrenaline) و مراجعه به درمانگاه اورژانس نیازمند است. شناسه‌ها و نشانه‌های آنافیلاکسی شامل است بر:
• ورم گلو یا ایجاد برجستگی‌ درگلو (انقباض راه هوایی) که نفس کشیدن را دشوار می‌سازد.
• شوک shock همراه افت شدید فشارخون
• نبض سریع
• سرگیجه، سبک‌شدن سر یا از دست‌‌دادن شعور
با‌وجودی‌که نشانه‌های مشابهی دارند، اما آلرژی جانوران صدف دار با واکنش ناگوارنسبت به توکسین‌ها یا باکتری‌های موجود درغذا تفاوت دارد. به‌خلاف آلرژی، مسمومیت غذایی به‌طور مستقیم دستگاه ایمنی را درگیر نمی‌کند و فقط زمانی بروز می‌کند که شخص غذای آلـوده‌ای خورده باشد.  معمولاً واکنش آلرژی هربار که انسان نوعی از جانور صدف‌دار می‌خورد که سبب بروز واکنش می‌شود بروز می‌کند.
تمام آلرژی‌های غذایی به‌علت ایجاد مشکل در دستگاه ایمنی به‌وجود می‌آیند. دستگاه ایمنی در این حالات، بعضی از پروتئین‌های جانور صدف‌دار را ماده‌ای زیانبار می‌شناسد که افروخته‌شدن شعله‌ی تولید آنتی بادی نسبت به پروتئین جانور صدف‌دار (آلرژن  allergen) را سبب می‌شود. بار بعد که شخص با پروتئین‌های جانور صدف‌دار تماس یافت، این آنتی‌بادی‌ها، این پروتئین‌ها را می‌شناسند و به دستگاه ایمنی پیام می‌دهند هیستامین histamine و سایر موادی را آزاد کند که سبب بروز نشانه‌های آلرژی می‌شوند.
هیستامین و سایر مواد شیمیایی بدن سبب ایجاد یک دسته شناسه‌ها و نشانه‌های آلرژیک می‌شوند. هیستامین تا حدی مسؤول بخش اعظم عکس‌العمل‌های آلرژیک است مانند آبریزش بینی، خارش چشمان، خشکی گلو، بثورات و کهیر، حالت تهوع، اسهال، دشواری تنفس و در بعضی موارد شوک آنافیلاکتیک.
جانوران صدف‌دار انواع متفاوتی هستند و هر‌نوع‌شان حاوی پروتئین‌های متفاوت ایجادکننده آلرژی هستند.
سخت‌پوستان شامل:
 خرچنگ، خرچنگ آب شیرین، میگو و شاه میگو
نرم تنان شامل:
• دوکفه‌ای‌ها مانند صدف خوراکی، صدف سیاه mussel، صدف بزرگ oyster، اسکالوپ scallop
• شکم‌پایان مانند صدف چسبنده limpet، صدف‌ماهی periwinkle، حلـزون (escargot, snail) و آبالونabalone
• سرپایان مانند ماهی‌مرکب، squid، نــوعی ماهــی‌مــرکـب cuttle fish و هشت پا (اختاپوس)
بعضی افراد فقط به یک جانور صدف‌دار آلرژی دارند ولی می‌توانند از سایرین استفاده‌کنند. اما بعضی دیگر نسبت به همه‌ی انواع این جانوران آلرژی دارند و باید از همه‌ی انــواع این جانـــوران پرهیز کنند.
در‌صورتی‌که آلرژی به هر‌یک از انواع جانوران صدف‌دار در خانواده موجود باشد، شخص در‌‌معرض افزایش خطر ایجاد آلرژی جانوران صدف‌دار می‌باشد.
با‌وجودی‌که ممکن‌است آلرژی جانوران صدف‌دار در هر سنی بروز کند ولی این آلرژی در بزرگسالان بیشتر شایع است. در بزرگسالان، آلرژی جانور صدف‌دار در خانم‌ها بیشتر شایع است. در کودکان، آلرژی جانور صدف‌دار در پسران شایع‌تر است.
در موارد شدید، آلرژی جانور صدف‌دار ممکن‌است به آنافیلاکسی منتهی شود که یک واکنش آلرژیک خطرناک است و با ورم حلق (انقباض مجرای هوا)، نبض سریع، شوک، سرگیجه یا سبک‌شدن سر مشخص می‌شود. آنافیلاکسی ممکن‌است تهدیدکننده باشد.
وقتی آلرژی جانور صدف‌دار موجود باشد، ممکن‌است در صورت وجود هر یک از حالات زیر، احتمال بروز آنافیلاکسی افزایش یابد:
• وجود آسم
• وجود واکنش آلرژی نسبت‌به مقدار بسیار اندک جانور صدف‌دار (حساسیت بسیار زیاد)
• وجود سابقه‌ی آنافیلاکسی ناشی‌از غذا
با تزریق اورژانس اپینفرین (آدرنالین) می‌توان آنافیلاکسی را درمان کرد. در‌صورتی‌که شخص در معرض واکنش شدید آلرژی نسبت به جانور صدف‌دار باشد باید همیشه اپینفرین تزریقی (مثل قلم Epipen) به همراه داشته باشد.
ممکن است پزشک درمورد نشانه‌ها سوال کند و برای یافتن یا رد سایر مشکلات طبی معاینه‌ی جسمی انجام دهد. همچنین ممکن‌است یک یا هر‌دو آزمایش زیر را دستور دهد:
آزمون جلدی. دراین آزمون، پوست را خراش داده و مقدارکمی پروتئین‌های جانور صدف‌دار روی آن می‌گذارند در صورت وجود آلرژی، در محل آزمون روی پوست برآمدگی (کهیر) ایجاد می‌شود. این آزمون معمولاً توسط متخصص آلرژی انجام و تفسیر می‌شود.
آزمون خون. این آزمایش را آزمون آنتی‌بادی IgE آلرژن ‌اختصاصی allergen - specific IgE antibody test، آزمــون رادیــــو‌آلرگوسوربنت radio allerg sorbent test (باکوته‌نوشتRAST) یا غربالگری آلرژی allergy screen هم می‌نامند. با این آزمون عکس‌العمل دستگاه ایمنی نسبت به پروتئین‌های جانور صدف‌دار اندازه‌گیری می‌شود و این‌کار با مقدار بعضی آنتی‌بادی‌ها موسوم به آنتی‌بادی‌های ایمونوگلبولینIgE) E) درجریان خون اندازه‌گیری می‌شود. در آزمایشگاه، می‌توان با این آزمایش مدرکی مبنی‌بر حساسیت نسبت ‌به پروتئین‌های جانور صدف‌دار به‌دست آورد.
سابقه‌ی بروز واکنش‌های آلرژیک، کمی پس‌از تماس با جانور صدف‌دار از شناسه‌های آلرژی نسبت‌به این جانوران است ولی آزمودن آلرژی تنها راه مطمئنی است که می‌توان گفت نشانه‌ها به‌این‌علت به‌وجود آمده‌‌اند. گاهی بروز واکنش‌های ناگوار نسبت‌به جانور صدف‌دار درنتیجه‌ی یک واکنش ‌غیر‌آلرژیک مثل مسمومیت غذایی، عفونت باکتریایی یا ویروسی ایجاد می‌شود.
تنها راه مطمئن پیشگیری از بروز واکنش آلرژی نسبت‌به جانور صدف‌دار به‌طور‌کلی پرهیز از مصرف این جانوران است. اما بسیاری از افراد دچار این نوع آلرژی می‌توانند ماهی مصرف کنند.
به‌رغم تلاش بسیار، شخص مبتلا ممکن است باز‌هم با این جانوران تماس یابد. در‌صورت تجربه‌ی واکنش آلرژی خفیف نسبت‌به جانور صدف‌دار، می‌توان با استفاده از داروهای آنتی‌هیستامین ازمیزان شناسه‌ها و نشانه‌هایی چون راش (بثورات) و خارش کاست. بعداز تماس با جانور صدف‌دار برای کنترل واکنش‌ و کمک به تسکین ناراحتی می‌توان آنتی‌هیستامین مصرف کرد.
در‌صورت بروز واکنش شدید نسبت‌به جانور صدف‌دار (آنافیلاکسی) احتمالاً بیمار به تزریق اورژانس اپینفرین (آدرنالین) نیاز خواهد داشت. در‌صورتی‌که شخص درمعرض خطر بروز واکنش شدید باشد، باید همیشه اپینفرین تزریقی به‌همراه داشته باشد.
در‌صورت تجربه هریک از نشانه‌های زیر پس‌از تماس با جانور صدف‌دار باید اپینفرین به‌صورت اورژانس تزریق شود:
• دشواری تنفس
• تورم حلق
• خس‌خس سینه یا سرفه‌های مکرر خشک
• احساس سفتی در قفسه‌ی‌سینه
• سرگیجه، سبک‌شدن سر یا احساس شروع حالت ضعف بعد‌از تزریق اپینفرین، باید به درمانگاه اورژانس رجوع‌کرد.
در‌صورتی‌که شخص بداند نسبت به جانور صدف‌دار حساسیت دارد، تنها راه مطمئن پرهیز از بروز واکنش‌ آلرژی، دوری ازمصرف تمامی جانوران صدف‌دار یا فرآورده‌های حاوی این حیوانات است. حتی مقدار بسیار ناچیز این جانوران در بعضی افراد ممکن است سبب بروز واکنش شدید شود. معمولاً جانور صدف‌دار جزء پنهان غذای مورد‌استفاده نیست، بنابراین بسیار آسان‌تر می‌توان نسبت به سایر خوراکی‌های موجد آلرژی از آن پرهیز کرد.
 پرهیز از جانور صدف‌دار:
• احتیاط درصرف غذا بیرون از خانه. خوردن غذا در رستوران بالاترین خطر خوردن اشتباهی جانور صدف‌دار را به‌همراه دارد. زمانی که در رستوران غذا صرف می‌شود، باید همیشه بررسی کرد و اطمینان یافت که از تابه، روغن یا ظروفی که درآن غذا تهیه می‌شود برای طبخ جانور صدف‌دار استفاده نشده باشد. این حالت را در اصطلاح آلودگی متقاطع می‌نامند.
• احتیاط بیش از حد در رستوران‌های غذاهای دریایی. ماهی و جانور صدف دار ازنظر زیست‌شناسیک متمایزند، بنابراین در‌‌صورت وجود آلرژی جانور صدف‌دار، ماهی سبب بروز آلرژی نمی‌شود مگر آنکه شخص دچار آلرژی ماهی هم باشد. اما وقتی، کسی در رستوران غذاهای دریایی غذا می‌خورد، احتمال آلودگی متقاطع غذا با مقدار بسیار ناچیز جانور صدف دار موجود خواهد بود. حتی در بعضی افراد نسبت به بخار غذا درآشپزخانه نیز واکنش آلرژی ایجاد می‌شود.
• مطالعه برچسب‌ها. در فروشگاه‌هایی که غذا آماده می‌کنند یا اغذیه‌ را درکنار جانوران صدف‌دار عرضه می‌نمایند ممکن‌است آلودگی متقاطع رخ دهد. این حالت ممکن‌است ضمن بسته‌بندی غذا هم رخ دهد. باید با دقت، برچسب روی بسته‌بندی غذا را مطالعه‌کرد و از‌آن اطمینان یافت. لازم است اینگونه شرکت‌ها به صورتی روشن روی برچسب محصول خود نام اجزای آن را قید کنند حتی اگر دارای مقدار بسیار اندک جانور دریایی یا سایر غذاهایی باشد که ممکن است سبب بروز آلرژی شوند.
• حفظ کردن فاصله. باید به‌طور کامل از نزدیک‌شدن به محیط‌هایی پرهیز کرد که درآن محل‌ها جانور صدف‌دار آماده یا پردازش می‌شود. حتی بعضی افراد پس‌از دست‌زدن به جانور یا نفس‌کشیدن در بخار حاصل از پختن این جانوران ممکن‌است دچار واکنش شوند.
بعضی به اشتباه فکر می‌کنند آلرژی نسبت به ید یا آلرژی نسبت به مواد یددار رنگی مورد استفاده در تصویرسازی‌ها در افراد دچار آلرژی جانوران صدف‌دار سبب بروز واکنش می‌شود. واکنش‌ نسبت‌به مواد کنتراست رادیولوژی یا نسبت به ید به آلرژی جانوران صدف‌دار مربوط نمی‌شود.
گلوکوزامین glucosamine، مکملی است که برای پیشگیری و درمان التهاب مفاصل (آرتریت‌arthritis) مورد‌ استفاده است و از صدف خرچنگ، خرچنگ آب شیرین یا میگو تهیه می‌شود. درعین‌حال که به نظر نمی‌آید این ماده سبب بروز واکنش آلرژی‌ در افراد دچار‌آلرژی جانور صدف‌دار شود ولی لازم است بررسی‌های بیشتری دراین زمینه به‌عمل آید تا مشخص شود آیا استفاده از گلوکوزامین در افراد دچار آلرژی جانوران دریایی مطمئن است.
درصورتی‌که خطر بروز واکنش‌ وخیم آلرژیک موجود باشد، بیمار باید در‌مورد حمل اپینفرین اورژانس با پزشک خود مشورت نماید. همچنین، بهتر است بیماران دچار این نوع آلرژی از دستبند‌ها یا گردن‌بندهای طبی خاصی استفاده‌کنند که دروقت لزوم دیگران متوجه آلرژی آنان بشوند.